გარეთ რა სპეტაკი სურნელია

გარეთ რა სპეტაკი სურნელია,
სულში რა დასვრილი ნაბიჯები,
ახლა ამინდივით სულელია
ნდომა წამიერი გაგიჟების.
ხალას შესუნთქვების სიჟრიალეს
ზეწრის სურნელი აქვს გაფენილის,
ყრმობა სველი ციგით მისრიალებს,
ცისკენ ნაადრევად აფრენილი.
ისე სათუთია წყურვილები,
ისე დამსჯელია სიმარტოვე,
თუ არ წაგიბილწეს სურვილები
თავთან მარტო თუ არ მიგატოვეს:
მართლა ვერ ისურვებ ერთობას და
სივრცე ჩაგისუნთქავს ჰაერივით,
ვგრძნობდი ფანტელების მეტობას და
მათ კი მისამართი  აერიათ.

თოვლს რომ მოისესხებ ამ ზამთარში
ხიბლი იმ ცოტას აქვს ნაწილადებს,
თითქოს ღუმელთან და თბილ კალთაში
დედა დროზე ადრე მაძინებდეს.
ისე გადავეშვი ოცნებაში,
ლამის არსებობა აყირავდეს,
წამო,თბილი გრძნობა მომე მაშინ
სანამ კაცის ფეხი აზილავდეს.

თეო ბერუჩაშვილი

მურა

კვდებოდა მურა და ფიქრობდა: ვინ მიხედავდა დღეიდან მის პატრონს,მის ნახირს და ეზოს...
ხედავდა ძაღლს პატრონის ცოლი და იწყევლებოდა:გაათრიეთ ეს ლეში აქედან...
კვდებოდა მურა და ითმენდა სივდილს...სიკვდილზე რთული ქალის სიტყვები აღმოჩნდა...
ქალი კი ისევ აგრძელებდა...ქმარს ეჩხუბებოდა...ნუ ასმევ ამდენ რძეს,ხომ ხედავ მაინც კვდება ეგ  საცოდავიო...წაიყვანე და სადმე ჩამარხე მდინარის ნაპირზეო...
კვდებოდა მურა...
უფრო სწორად სიკვდილამდე მოკლა ქალის სიტყვებმა...
და მაინც ფიქრობდა,რა ეშველებოდა ხვალ მის გარეშე დარჩენილ ეზოს და მოხუც პატროსნს ასეთი ცოლის  ხელში...
მდინარის ნაპირზე დაასაფლავა მოხუცმა მურა.
იმ ღამეს მგლების ყმუილმა გული გაუხეთქა ქალს...
კარი მაგრად ჩარაზეს შიგნიდან.
მეორე ღამეს ნახირს მიუვარდა მგლების ხროვა...
მესამე ღამეს ეზოში ოჯახის წევრებივით სეირნობდნენ მგლები...
სამუდამოდ დაკარგული შვილივით აკლდა მურა სახლს...
მთელი ღამე წვიმდა...
მეოთხე დღეს ქალმა მოხუცს ბოდიში დააბარა მურას საფლავისკენ მიმავალს...
უთხარი,თუ შეუძლია მაპატიოსო და თავსაფრის ყურით ცრემლები მოიწმინდა...
- უთხრი?ეკითხება ჩუმად ცოლი ქმარს,
- ვერა...მდინარე ადიდებულა,საფლავსაც ვერ მივაგენი...
გარეთ საშინელი ამინდი და მგლების ყმუილი თავზარს ცემდა უძაღლოდ დარჩენილ ეზოს...


ანა ლაშხელი-ონიანი

მეღორის ლოცვა

უფალო! უსმინე შავარდენს,
მის ხელით გიგზავნი ბარათს,
მიშველე ღორებში ჩავარდნილს,
ღორებში დარჩენილს მარად.

როგორც რომ ბურვაკი პალოზე
მინდორში ბაწარით აბია,
მარტო ვარ, უფალო, დალოცე
მეღორე ცრემლების ყლაპია!

უფალო! მომეცი სამხარი
ძაღლივით ამოსულს ცაზე,
და შენი პერანგი ნახმარი
ჩამაცვი ცოდვიან ტანზე.

მომეცი ბავშვებში ჩარევის
და მათთან თამაშის ნება.
უფალო! შენს გარდა არავის
არა აქვს ამის უფლება.

ფიქრები სამწყემსო ღორებზე
ყოველდღე ცრემლებით მსჯიდა.
უფალო, გალავნის ყორეზე
დამნიშნე ბეღურა ჩიტად.

პაოლო იაშვილი

დღემდე ვაგვიანებ

თითქოს გათეთრებულ თვალთა მთვრემალებით მზერა ნამთვრალევში, 
ყვითლად გამითენდა ქუჩა დათოვლილი თანაც ნაგვიანი, 
ვეღარ ავიტანე მისი მდუმარება ბოღმით ვათარეშე
ისე ჩაგეძინა ვეღარ მოგისწარი დღემდე ვაგვიანებ..
პალტოს საყელოზე მესხა არაყი და მეცხო მირონივით
მარად დამებედა ღამის გასათევად ბაღი თარიანი..
ღილებს შეგიკრავდი ღილებს დაგითვლიდი ისე ირონიით,
მაგრამ გაგეღვიძა ვეღარ მოგისწარი დღემდე ვაგვიანებ...
მსგავსად პერსონაჟის ცუდი ნოველიდან ხელში შეგიკალი
სახლი აგირიე მარტის ნაირია ახლა ამინდები
შენ კი არაფერი ჩუმად მიპასუხე ''პალტო შეიკარი, პალტო შეიკარია ქარია გაცივდები''
მთვრალი ჯელტმენების ეპოქაა ჰოდა გამიმართლებს
დილა ნამიანი უფრო ოკეანედ რატომ მეჩვენება?
შენ კი არაფერი მშვიდად მიპასუხებ ''ბეჭებში გაიმართე''
აი გავიმართე გაბღენძილობა თუ მეშველება
თითქოს გათეთრებულ თვალთა მთვრემალებით მზერა ნამთვრალევში, 
ყვითლად გამითენდა ქუჩა დათოვლილი თანაც ნაგვიანი 
ვეღარ ავიტანე მისი მდუმარება ბოღმით ვათარეშე
ვეღარ მოგასვენე ვეღარ მოვასწარი დღემდე ვაგვიანებ..

თემურ ელიავა

* * *

 თვალები ათასგზის დახრილნი დაბლა და
რიგითი აკრძალვის შემკრთალი ღიმილი,
მზერების უსახურ სახეზე დაბმა და
ლავიწთან ბორძიკით წაქცევა ტკივილის.
ცრემლისთვის ხელისკვრა თითქოსდა შიგნიდან,
თითები____სიგარეტს გაწვდიან ღერებით,
წიხლს იღებ,...ათასის ნაპირალს ჭიქიდან
ბოღმას სვამ,თვრები და ნაწიწკნი ნერვები:
ლაგდება ვით სივრცე ქარების მერმისი,
ოთახში ჭლექის და კვდომების სუნია,
ვინ უნდა შეგეხოს ბინძურად,მე მისი...,
როდესაც სიკეთის დანახვა გწყურია.
სიცოცხლის დეფიციტს კრიტიკის მდევრები,
ფერს და სუნს წუნს დებენ და უფრო მოკლდება
უჩვენო დღეები,არყოფნის მძევლები
გადის და რომელი ჩვენგანიც მოკვდება;
იმაზე ზედიად ფრაზებით დაწერენ,
თუ არ და,სულ მცირე ცინიზმით იტყვიან,
,,რაღაცა დამთავრდა ვითომცდა მის მერე:
არ გვესმის ასეთნი რაისთვის იღწვიან?!"
მე,ან შენ...რომელიც ვიდგებით უტეხად
ამგვარი უცხვირო ესკიზის პირისპირ,
რბილად და მკაფიოდ...ძალიან სიმშვიდით
ვთქვათ რომ ჩვენ ვფიქრობდით ერთურთზე ძილისწინ.

თეო ბერუჩაშვილი

რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

აჰა, ერთი კიდევ ახალი წელიწადი... რა მოვულოცოთ ჩვენს თავს, ქართველნო? რა გვაქვს დღეს სასურველი, რომ დავიკვებოთ და შევირჩინოთ, რა გვაქვს ხვალ სანატრელი, რომ ვინატროთ და მოვილოდინოთ? უკან მივიხედავთ ამ ახლო ხანებში და ისეთი არა გვრჩება რა, რომ თავი მოვიწონოთ ან ნანვითა ვთქვათ: „ჰოი, წამო სიხარულისავ, ესე სწრაფად სად წახვედი!“ წინ ვიყურებით და ხვალინდელის ნისლში იმისთანა არა მოსჩანს რა, რომ გული გულის ადგილსავე დაგვრჩეს, ან ნატვრით ვთქვათ: „მოვიდინ, დღეო სიხარულისაო!“ რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?

ნუთუ ისევე ძველებურადვე თავი უნდა დაგიკრათ და მოგახსენოთ: „შემოვდგი ფეხი, გწყალობდეთ ღმერთი...“ სულ წყალობა ღვთისა და წყალობა ღვთისა, ერთხელ ჩვენ თვითონაც თითი გავძრათ. ერთხელ ჩვენ თითონაც მივდგეთ-მოვდგეთ. წყალობა ღვთისა კარგია, მაგრამ რა ქმნას მარტო წყალობამ, თუ ღვთის მიერ ნაწყალობებს თითონ ადამიანი არა ჰრწყავს, არა სხლავს, არა ჰფურჩქნის, არ უვლის, არ ჰპატრონობს. ღმერთმა, რაც წყალობა იყო, უკვე მოიღო ჩვენზე. დანარჩენი თქვენ იცით და თქვენმა კაცობამაო. რა კაცობა გამოვიჩინეთ? რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ჩვენთვის ღმერთს არა დაუშავებია რა, არა დაუზოგვია რა, არა დაუკლია რა; თუ ქვეყანაზე ერთი-ორი კუთხეა იმისთანა, რომ კაცს ეთქმოდეს - ქრისტე ღმერთმა თავისი კალთა უხვებისა აქ დაიბერტყაო, იმათში უკანასკნელი საქართველო არ არის. რაც ღვთის შემძლეობით არის და არა კაცისათი, ის ყველაფერი უკვე მოგვმადლა ღმერთმა. ხელთ გვიჭირავს ეს მშვენიერი ქვეყანა, რომლის მნახავთ შეუძლიათ სამართლიანად სთქვან: „სხვა საქართველო სად არის, რომელი კუთხე ქვეყნისა“. ამ სამოთხე ქვეყანაში მარტო ქართველს უგუბდება სული, გული ელევა, ხორცი ადნება... რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ტყე-მინდორი, მთა-ბარი, მიწა-წყალი, ჰავა-ჰაერი იმისთანა გვაქვს, რომ რა გინდა სულო და გულო არ მოიხვეჭო, არ იშოვო, არ გამოიყენო. აქ, ჩიტის რძეს რომ იტყვიან, ისიც იშოვება. ოღონდ ხელი გასძარ, გაისარჯე, იმხნევე, მუცელსა და გულის-თქმას ბატონად ნუ გაიხდი. იცოდე, დღეს მძლეთა მძლეა გარჯა, შრომა და ნაშრომის გაფრთხილება, შენახვა, პატრონობა, გამოზოგვა საჭიროებისამებრ და არა გაუმაძღარ სურვილისამებრ. ვართ კი ასეთნი? რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

რა არ გადაგვხდენია თავს, რა მტრები არ მოგვსევიან, რა ვაი-ვაგლახი, რა სისხლის ღვრა, რა ღრჭენა კბილთა არ გამოგვივლია, რა წისქვილის ქვა არ დატრიალებულა ჩვენს თავზედ და ყველას გავუძელით, ყველას გავუმაგრდით. შევინახეთ ჩვენი თავი, შევინარჩუნეთ ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი მიწა-წყალი. ლანგ-თემურებმა ჩვენს საკუთარ სისხლში გვბანეს და მაინც დავრჩით და გამოვცოცხლდით. შაჰ-აბაზებმა ჩვენის კბილით გვაგლეჯინეს ჩვენი წვრილშვილნი და მაინც გამოვბრუნდით, მოვსულიერდით. აღა-მაჰმად-ხანებმა პირქვე დაგვამხეს, ქვა-ქვაზედ არ დაგვიყენეს, მოგვსრნეს, მოგვჟლიტეს და მაინც ფეხზედ წამოვდექით. მოვშენდით, წელში გავსწორდით. გავუძელით საბერძნეთს, რომსა, მონღოლებს, არაბებს, ოსმალ-თურქებს, სპარსელებს, რჯულიანსა და ურჯულოს და დროშა ქართველებისა, შუბის წვერით, ისრით და ტყვიით დაფლეთილი, ჩვენს სისხლში ამოვლებული, ხელში შევირჩინეთ, არავის წავაღებინეთ. ცოდვა არ არის, ეს დროშა ახლა ჩრჩილმა შესჭამოს, თაგვმა დაგვიჭამოს. დრო-ჟამი ამას გვიქადის... რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ქრისტე-ღმერთი ჯვარს ეცვა ქვეყნისათვის და ჩვენც ჯვარს ვეცვით ქრისტესათვის. ამ პატარა საქართველოს გადავუღეღეთ მკერდი და ამ მკერდზედ, როგორც კლდეზედ, დავუდგით ქრისტიანობას საყდარი, ქვად ჩვენი ძვლები ვიხმარეთ და კირად ჩვენი სისხლი. და ბჭეთა ჯოჯოხეთისათა ვერ შემუსრეს იგი. გავწყდით, გავიჟლიტენით, თავი გავიწირეთ, ცოლ-შვილნი გავწირეთ, უსწორო ომები ვასწორეთ, ხორცი მივეცით სულისათვის და ერთმა მუჭა ერმა ქრისტიანობა შევინახეთ, არ გავაქრეთ ამ პატარა ქვეყანაში, რომელსაც ჩვენს სამშობლოს, ჩვენს მამულს - სამართლიანის თავმოწონებით ვეძახით. ცოდვა არ არის, ეს ერი მოსწყდეს; ცოდვა არ არის, ეს ლომი კოღომ საბუდრად გაიხადოს, ცოდვა არ არის, მელა-ტურამ გამოღრღნას, როგორც მძოვარი, როგორც ლეში. რათ? რისთვის? ვის რა ვირი მოვპარეთ? რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ყველა ეს შევძელით და საკითხავად საჭიროა - რამ შეგვაძლებინა? რამ გვიხსნა? ჯვარცმულნი ქრისტესთვის როგორ გადავრჩით? წამებულნი და სისხლმთხეველნი მამულისათვის რამღა გვაცოცხლა, რამ გვასულიერა? მან, რომ ვიცოდით - იმ დროს რა უნდოდა, რა იყო მისი ციხე-სიმაგრე. მისი ფარ-ხმალი, ვაჟკაცობა უნდოდა, ვაჟკაცნი ვიყავით, ხმალი უნდოდა, ხმლის ჭედვა ვიცოდით, ომის საქმეთა ცოდნა უნდოდა, ომის საქმენი ვიცოდით. აი, რამ შეგვაძლებინა, რამ გვიხსნა, რამ შეგვინახა... იმ დროთა ჩარხზე გაჩარხულნი ვიყავით, იმ დროთა ქარ-ცეცხლში გამოფოლადებულნი, იმ დროთა სამჭედურში ნაჭედნი. „სილბო გვქონდა ნაქსოვისა“ - ვით ქრისტიანებს „და სიმტკიცე ნაჭედისა“ - ვით მეომრებსა და მამულიშვილებს. ამით გავიტანეთ თავი. დროთა შესაფერი ღონე ვიცოდით, დროთა შესაფერი ხერხი, დროთა შესაფერი ცოდნა გვქონდა, დროთა შესაფერი მხნეობდა და გამრჯელობა. წავიდა ის დრო: დაჩლუნგდა ხმალი, გაუქმდა ვაჟკაცობა, ეხლა ხმალი თაროზე უნდა შევდვათ, აღარაფრის მაქნისია; ეხლა ან ადლი უნდა გვეჭიროს ხელში, ან გუთანი, ან ჩარხი ქარხნისა, ან მართულები მანქანისა. ეხლა ვაჟკაცობა ომისა კი არ უნდა, რომ სისხლსა ჰღვრიდეს, ვაჟკაცობა უნდა შრომისა, რომ ოფლი ჰღვაროს. კიდევ ვიტყვით, ქვეყანა ეხლა იმისია, ვინც ირჯება და ვინც იცის წესი და ხერხი გარჯისა, ვინც უფრო უფრთხილდება ნაშრომს, ვინც იზოგავს ნაღვაწს. დღეს მძლეთა მძლეა მარტო ის, ვინც მცველია და ბეჯითი სულით და ხორცითა, ცოდნითა და მარჯვენითა. გვჭირს-კი დღეს რომელიმე ეს დროთა შესაფერი სიკეთე? რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ხმლიანმა მტერმა ვერ დაგმათმობინა, ვერ წაგვართვა ჩვენი მიწა-წყალი, ჩვენი ქვეყანა. ხმლიანს მტერს გავუძელით, გადავრჩით, ქვეყანა და სახელი შევინახეთ, სახსენებელი არ ამოვიკვეთეთ, შევირჩინეთ, საქოლავი არავის ავაგებინეთ. ხმლით მოსეულმა ვერა დაგვაკლო-რა - შრომით და გარჯით, ცოდნით და ხერხით მოსული კი თან გაგვიტანს, ფეხ-ქვეშიდან მიწას გამოგვაცლის, სახელს გაგვიქრობს, გაგვწყვეტს. სახსენებელი ქართველისა ამოიკვეთება და ჩვენს მშვენიერს ქვეყანას, როგორც უპატრონო საყდარს, სხვანი დაეპატრონებიან. შრომასა და გარჯას, ცოდნასა და ხერხს ვერავინ-ღა გაუძლებს, თუ შრომა და გარჯა, ცოდნა და ხერხი წინ არ მივაგებეთ, წინ არ დავახვედრეთ, წინ არ დავუყენეთ. ვართ კი ყოველ ამისთვის მზად? ან გვეტყობა რაშიმე, რომ ყოველივე ეს ვიცით და ვემზადებით?.. რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ეხლაც ომია, ხოლო სისხლის ღვრისა კი არა, ოფლის ღვრისა, ომი უსისხლო, მშვიდობიანი, წყნარი. ამ ომმა არც ბუკი იცის, არც ნაღარა. უბუკ-ნაღაროდ სთესავს, უბუკ-ნაღაროდ მკის. კოკისებურ შხაპუნა ნიაღვარს კი არ ჰგავს, რომ მთა და ბარი თან წაიღოს, მოარღვიოს, მოღაროს და მოგრაგნოს, „მდუმარე წვიმისაებრ ნაყოფის გამომცემელია“. არც რბევა იცის, არც ძარცვა. ეს მის ბუნებაში არა სწერია, თუ თვითონ ადამიანმა გესლი ულმობელის სიხარბისა შიგ არ ჩააწვეთა, ბუნება არ მოუწამლა, არ მოუშხამა. ეს ომი შრომისაა, და ვითარცა შრომა - პატიოსანია, ნამუსიანია და ისეთივე თავმოსაწონებელი, თავ-გამოსაჩენი, როგორც უწინ თოფისა და ხმლის ომი იყო. ვაჟკაცობა ამისთანა ომში ბევრით წინ არის სისხლის ომის ვაჟკაცობაზე. ვაჟკაც გულადზე მშრომელი სამის გაფრენით მეტიაო, - იტყოდა გლეხკაცი თავისებურად ზედგამოჭრით, თუ მართალს ათქმევინებთ. რა გლეხკაცი, თითონ დღევანდელი დღე ამას გვეუბნება, ამას ჰღაღადებს და ჩვენ გვესმის კი ეს ღაღადი? ვაი რომ არა. მაშ რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?

არ ვიცით - რანი ვყოფილვართ, არ ვხედავთ - რანი ვართ, ვერ გამოგვისახია - რანი ვიქნებით. ყურებში ბამბა გვაქვს დაცული და თვალებზე ხელი აგვიფარებია. არც არაფერს ვხედავთ, არც არაფერი გვესმის. უზარმაზარი თხრილია ჩვენ, ქართველების წინ და აინუშიაც არ მოგვდის. ამ თხრილის პირას ვდგევართ და საკმაოა ხელი გვკრან - და შინ გადავიჩეხებით დედაბუდიანად. ორბი, არწივიც კი ვეღარ გვიპოვის, ვეღარ დასწვდება ჩვენს ძვლებს, რომ გამოხრან, გამოსწიწკნონ, ისეთი ღრმაა ეს თხრილი, ისეთი უძირო. ვდგევართ და უღონოდა ვბზუით „მე ვარ და ჩემი ნაბადიო“ და ამ ბზუილიდან არა გამოდის-რა. იქნება იმიტომ, რომ ყველა ბუზი კი ბზუის, ფუტკართან კი ყველა ტყუის.

ახალო წელიწადო, თუ რამ შეგიძლიან, თვალი აგვიხილე, ყურებიდან ბამბა გამოგვაცალე, ფუტკრისგან გვასწავლე დროთა შესაფერი სამამაცო ზნენია, რომ ჩვენმა შემდეგმა მაინც აღარა სთქვს: რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ილია ჭავჭავაძე 

ყარყატი

ლოგინზე
პირქვე რომ დავეგდები

და სახეს რომ
ბალიშში ჩავრგავ

და ხელებს რომ
გვერდით დავიყრი,

იცი,
ვის ვბაძავ?

ყარყატსა ვბაძავ,
ჩემო კარგო,

მონადირემ რომ ჩამოაგდო
ჩემს ბავშვობაში.

ასე დაასკდა იგი მიწას
თავმოწყვეტილი,

ასე წარგო თავი
წვიმაგამჯდარ ნახნავში,

ასე დაყარა ფრთები,
ასე დალია სული.

ბესიკ ხარანაული.

მ ო გ ვ ი ა ხ ლ ო ვ ა ხ ა ლ წ ე ლ დ ა! ! !

გენაცვალე

fridon xalvashi - genacvaleსნეული ხარ? - გეწამლება,
ჭაბუკი ხარ? - შეგაყვარებს,
მოხუცი ხარ? - მოგაშორებს
შუბლზე წელთა ჩანაღარებს.
გაწყენინეს? -
დაგავიწყებს ყველა ფლიდს და ენამწარეს,
ღარიბი ხარ? - გაგამდიდრებს,
ასეთია "გენაცვალე".
რა სინათლეც გაუმქრალი,
გენაცვალე, სულში გიდევს,
ბულბულებმა მარცვალ-მარცვალ
ვარსკვლავიდან ჩამოზიდეს.
ჩვენს თვალებში გააჩაღეს
და თქვეს _ ნუღარ ჩაქრებიან,
"გენაცვალე" თან მოგვყვება
საქართველოს აკვნებიდან.
ის მიწაში ჩაითესა და ამ მიწას გლეხი უვლის,
და სიკეთით ნაკეთები სახლი უდგას მასპინძლური,
გამოაღებს ქალი კარებს:
_ გენაცვალე, შემობრძანდი.
გაფიცხდება ღველფზე მჭადი,
ნაკვერჩხალზე წვეთავს მწვადი.
გაიხსენებ ქვეყნის ავ-კარგს,
წუთისოფელს ადღეგრძელებ,
ამ ოჯახის შვილს დალოცავ
და მადლობას ეტყვი ძველებს.
გათენდება დილა სავსე,
წამოდგება მთის მზე ზეზე,
მერე ღამე გაშავდება,
ვით ადესა თხმელის ხეზე.
საქართველოს დღევ და ღამევ,
შენს ფერადებს რაღა დალევს,
შენი წყალი და ჰაერი ტკბილია, ვით "გენაცვალე".

ცოტა იცის დედამიწის, ვისაც ჯერ არ უგემნია
შენი პური, შენი ღვინო,
შენი სიტყვა თუ გენია.
"გენაცვალეს" მღერის ქარი, ემატება ხილს შაქარი,
სიტყვა ძველი, თან ახალი, რბილი არის, თან მაგარი.
გენაცვალე, მეგობარო,
სიყვარულო დაუმჭკნარო,
მუდამ ვინმეს მოლოდინით გაღებულო ოდის კარო.
ყველას მოძმედ წამომდგარო,
გენაცვალე, საქართველოვ,
შენმა სიტყვამ, პირნალესმა
გამამაგროს, გამამრთელოს.
გენაცვალე, სიცოცხლეო,
მიტომ მატკბობ, თან მაწვალებ,
რომ შენ უფრო შემიყვარდე -
გენაცვალე!

ფრიდონ ხალვაში

ტანგო

ტანგო
(ნ. გ.)

დროს ხელის გულზე
სილიკონის უდევს ეპოქა,
ბირთვულ ღრუბლებში მიჭიხვინებს
ვერცხლის პეგასი.
კლასიკურ პროფილს
კლონის კლიშე გადაებოგა,
ბამბის ფიფქივით თოვს ღიმილი სტატუეტკასი.

ახლა ცელოფნის ქარში ფრიალს
ჰქვია მშვენება,
ჭორფლიანმა მზემ
მკრთალი სხივით ზეცა შებოლა.
იშვიათობა,
შენეული,
ღირს აჩემებად,
რა საჭიროა მადრიგალი ან ჰიპერბოლა...

შენ ეს სამყარო შეგიძლია
მზერით მიბანგო,
დადიხარ მოდა,
ყველა დროის სტილი რომ ერქვა.
მოდი, მე და შენ, ძველმოდური ვიცეკვოთ ტანგო,
ვიდრე ცალ-ცალკე მოგვიწევდეს
სიკვდილთან ცეკვა.

შენში ნიამორს ენაცვლება შავი ავაზა,
სინაზეს-ჯინი,
დამპყრობელის გზას რომ მიუშვი.
რადგან ცხოვრებამ
პოდიუმი შემოგთავაზა,
ნუ გეშინია, უფალია თავად ჟიურში.

წაიღო ოხრად
ბედისწერამ სიცოცხლის მანკო,
წასასვლელ დღეთა, (ჰორიზონტზე),
რიგი თხელდება.
მოდი,
მე და შენ,
თავხედურად ვიცეკვოთ ტანგო,
ვაჩვენოთ სიკვდილს, როგორ უნდა გათავხედება.

სანდრო ბერიძე

აკვანი

ბაბუას წერილი ნინიკოს: ,,დღეს ყველაზე ბედნიერი და გახარებული დავწექი დასაძინებლად… ჩემი პატარა ნატვრის თვალი დაიბადა. როგორც იქნა, ღმერთმა წყალობის თვალით გადმოხედა ჩვენს ოჯახს, ამდენი ხნის ნანატრი შვილიშვილი ჩაგვისვა კალთაში… მე, ბაბუა, ერთი უბრალო ბერიკაცი ვარ… წესივრად შეიძლება ზღაპარიც კი ვერ მოგიყვე… სათვალეც კი არ მიშველის ჩემი დაფსობილი თვალებით წიგნი წაგიკითხო… მაგრამ მე შენთვის ახალ ზღაპრებს მოვიგონებ, ბაბუ… მოვიფიქრებ და ზეპირად მოგიყვები… შენ სანამ მიხვდები, რომ ბაბუაშენს კარგად წერა კითხვაც კი არ ეხერხება, მეყოლები კალთაში და მოგიყვები ჩემს გამოგონილ ზღაპრებს… მერე კი… მერე რად გინდა, ბაბუ, ჩემი ზღაპრები… თვითონ ისწავლი კითხვას და დაფრთიანდები… მანამდე მე შეგაყვარებ ჩვენს დალოცვილ სოფელს… ჩვენს ანკარა წყაროებს… ჩვენს ბებერ მურას და ჩირივით ჩამომხმარ ბებოსაც კი, რომელსაც დღესაც ნინიკელას ვუძახი, თითქოს ის პატარა გოგო იყოს, მე რომ პირველად ვნახე…

შენ შეიძლება ისეთი კარგი გოგო დადგე, დაჩაჩანაკებულ ბებრებს წყალს არ გვაკლებდე, დაკარგულ ჯოხს მოგვირბენინებდე და მურას ყეფაზე გარეთ ჩემს ნაცვლად გახედავდე სტუმარს… შეიძლება ისეთი კარგიც იყო, რომ ბაბუს თუთუნიც ამოურბენინო სოფლის კენკელა მაღაზიიდან… მაგრამ შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ საერთოდ არცერთი ამ საქმეთაგანი არ დაივალო… შენ მაინც ბაბულიას გოგო იქნები… თვალხატულა და ჰაერივით სიფრიფანა…

ახლა შენს სიცხიან ქალაქში მოვდივარ, ბაბუ… თან მომაქვს შენი პატარა ჩიტებით მოხატული აკვანი… ეს აკვანი საგანგებოდ შენთვის შევარჩიე… წესიერად თვლა რომ ვიცოდე, დავთვლიდი კიდევ ბაბუ რამდენი აკვანი გამოვთალე და სულ რომ მეკითხებიან სოფელში ბერიკაცები, ვუპასუხებდი კიდეც… მაგრამ მაგას რა მნიშვნელობა აქვს ბაბუ… რაც გამოვთალე და გავაკეთე ყველა სიყვარულით და სითბოთი მიკეთებია… სულ იავნანას დავამღერებდი ხოლმე და ასე მგონია, ესმოდათ კიდეც ჩემი ამ დალოცვილებს… ანგელოზებისთვის ვაკეთებდი და ანგელოზები მეხმარებოდნენ… ისე მიხაროდა, ბაბუ, ჩემს ჭიშკართან რომ კაცი დაიძახებდა, აკვანი უნდა შეგიკვეთოო, ეს ხომ ახალი სიცოცხლის დაბადებას ნიშნავდა… უკანასკნელი ძალა მოვიკრიბე, რომ შენთვისაც ჩემი ხელით გამეკეთებინა ეს აკვანი… აბა, ქალაქში ნაყიდი აკვანი, ბაბუ, რა იქნება… ქალაქში გაზრდილი ხეც არ ვარგა… სხვა მადლი აქვს ჩვენს ხეებს… შენს შვილიშვილებს ეყოფა ეს აკვანი ისეთი ხისგანაა გამოყვანილი… რამდენი შაირის მოყოლება ვიცი ხოლმე… ახლა მატარებელი გუგუნით უახლოვდება დედაქალაქს… ჩემი გამოყრუებული დედაკაციც გვერდში მიზის… მეტი ჩვენ ვეღარ შევძლებთ, მგონია,  რომ ჩამოვიდეთ ქალაქად… ესეც რომ არ იყოს, მეთექვსმეტე სართულზე რა ამიყვანს კიდევ ერთხელ, ბაბუ… სად შეუძლია ცაზე სიარული ჩვენს ბებერ მუხლებს… გენაცვალე შენ, ბაბუ… შენ მომეცი ახლა ამის ძალა, რომ ისევ დავდგომოდი ამ გრძელ და ხმაურიან გზას… ჩვენი ადესაც აქვე მიდევს და ალბათ მამაშენს ერთი სული აქვს, ყელს როდის გაისველებს ჩვენებური ღვინით… კი იქნება ახლა ქეიფის ხასიათზე… ვარია შევწვით… აბა, მანდ შემწვარი ქათამი რა მისართმევია სტუმრებისთვის… სულგუნიც კი გამოიყვანა თავისი მიმჭკნარი ხელებით ბებიაშენმა… და ზედ ჯვარი გამოსახა შენს სახელზე, ბაბუ… შოთი პურები ვერ გამოვაცხვეთ, მარა არ გეწყინოს… დაბერდა ბებიაშენი და ძალა აღარ აქვს… აპატიე, ბაბუ.

ისე მიცემს გული, ამ მატარებლის გუგუნშიც კი მესმის ხმა მკერდიდან… როდის გნახავ და შეგავლებ თვალს, ჩემო თვალხატულა… აი, გაჩერდა მატარებელი და ამ წერილის წერას თავს ვანებებ, იმდენი რამე მაქვს მოსაყოლი, მაგრამ დამთავრდა გზა და არაა ჩემი ბრალი… არა უშავს, ცოტას აქითობას მოგწერ, ბაბუ, კიდევ”…

,,ტკივილით და სევდით მაქვს, ბაბუ, გული სავსე… როგორღაც ამოვბობღდით მეთექვსმეტე სართულზე მე და ბაბებიაშენი, სული ძლივს ამოვიტანეთ… მარა რათ გინდა… ჩამაგვამწარა სიხარული დედაშენმა და მამაშენმა, მე იმ დახვედრას და მიღებას არ ვჩივი, ბაბუ, მაგენმა რომ იციან… რა ეშმაკი გამაჩერებს ამ ციხეში, ძალიანაც რომ შემეხვეწონ… მაგრამ შენი კოცნის უფლება კი მქონდა, ბაბუკელა… რამდენჯერ სიზმარში დამსიზმრებიხარ… რამდენჯერ წარმომიდგენია ეს დღე, მაგრამ ამას როგორ ვიფიქრებდი… ბევრი რომ არ მოგაბეზრო თავი, წუხელ შუაღამეზე დედაშენის და მამაშენის ჩხუბმა გამაღვიძა… ისეთი გაბრაზებული იყო დედაშენი თითქოს კეთროვნები ვყოლოდით სახლში, მამაშენს უჩიოდა, რა უნდოდათ რომ ჩამოვიდნენ… ვერ მოესწრებოდნენ ჩვენს ჩასვლას და ნახვასო? ეს ეშმაკის მოგონილი აკვანი რომ ჩამოათრიეს, სირცხვილით თავი სად გამოვყოო ახლა… რა დროს ასეთი სისულელეებია… მაგაში ჩავაწვენ ახლა ჩემს ნანატრ შვილსო, მომაცილე თორემ ფანჯრიდან გადავაგდებ იცოდეო… მამაშენი კი ეუბნებოდა რაღაცას, მაგრამ მე მეტი არაფერი გამიგონია… გული ხელით მეჭირა და გათენებას ასე დაველოდე… მოვკიდე დილას ხელი ჩემს დედაკაცს და აკვანს და უსიტყვოდ წამოვედი… ისიც კი ვერ მოვახერხე შენთვის მეკოცნა… წვერები გაგეპარსა მაინცო, დედაშენმა…

ვერ დავიმახსოვრე შენი სახე, ბაბუ… რომ სიზმარში მაინც დამსიზმრებოდი… მე მანდ რა გამაჩერებდა… ვზივარ ახლა ამ ვაგონში და ვუსმენ ბებიაშენის ქვითინს, ვიღაცამ მკითხა შვილები არ გყავთო… დედაკაცმა იმთავითვე უპასუხა – არაო და გული ჩამწყდა… თითქოს მეხი დამეცა მკერდზე და ჩაიტანა ჩემი გულმკერდი ქვესკნელში… ამ აკვანს კი ვაჩუქებ სოფელში ვინმეს… თუ სადმე ერთი ბავშვი დაიბადება, მაგრამ მე ხომ ის შენი სიყვარულით გავაკეთე… მინდოდა შენ დაგეძინა და ჩემი ლოცვა-მადლი დაგფენოდა სასთუმალთან, ბაბუ… არასოდეს არ დაგავიწყდეს, რომ ადამიანები მგლები არიან და ცხვრად ნუ მოაჩვენებ თავს, თორემ შეგჭამენ, ბაბუ… დაუნდობლად შეგჭამენ… მიყვარხარ, ბაბუ… ნეტა, ისეთი ქალი დადგებოდე ჩემს საფლავთან მოსული ამას ჩამომძახებდეს: რა შვილიშვილი გაგეზარდა, ამირანო… მაგრამ მე ორი პარასკევი მიკლია და ალბათ ორ პარასკევში ეს არ მოესწრება… უფალს ებარებოდე.  ჩემო მესისხლევ… გენაცვალოს შენი ბაბულია”.

1982წ, 25 აპრილი…

ეს წერილი რომ წავიკითხე, დედაჩემი მძიმედ იყო ავად, არც კი ვიცი რატომ გადმომცა 20 წლის მერე,  შესაძლოა, სინანულის გამო… მაგრამ მე ვიცი, რომ ასეთი საქციელი ადამიანს ოდესმე ახსენებს თავს და თვითგვემაში ვარდება… სწორედ ასე იყო დედაჩემიც… უკურნებელ სენს ებრძოდა, მაგრამ ეს არაფერი იყო მისთვის… ცდილობდა ამქვეყნიური ცოდვები მოენანია და სულ ლოცვაში ატარებდა დღეებს… და როცა დედა აღარ იყო, მისგან დატოვებული ასეთი წერილი მივიღე:

,,ადამიანებს მხოლოდ ცხოვრება გვასწავლის ადამიანობას… შეხედე შენს თავს სარკეში და რაც ჩემი მსგავსი დაინახო, დაასამარე… წაშალე და დაივიწყე, შვილო… შენს თვალებში აუცილებლად ნახავ ბაბუას სახეს… მის ლამაზ სულს და ეცადე, ამ სულით იცხოვრო… გაგიჭირდება სიკეთით ცხოვრება, მაგრამ სჯობს შენ დაგიშავონ რამე, ვიდრე სხვას ატკინო… არ მისცე თავს უფლება, ჩემი გენი დაგეპატრონოს… ებრძოლე ჩემს ცუდს შენში, შვილო… და ილოცე ჩემი სასტიკი სულისთვის… ილოცე, გთხოვ”.

მას შემდეგ წლები გავიდა… როგორც იქნა ექიმის დიპლომი ავიღე და ოჯახიც შევქმენი…  ისეთი ბედნიერი ვიყავი, როცა გავიგე რომ პატარას ველოდებოდი… მეუღლე სიხარულით ცას ეწია, სახლის სხვენი გამოაღო… გამიკვირდა იქ რას ეძებს მეთქი … სხვენიდან დიდი რახარუხით რაღაც ჩამოიტანა კიბეზე…სახტად დავრჩი…მითხრა ჩვენი შვილი აკვანში უნდა გაიზარდოს როგორც ნამდვილი ქართველიო…მეც ამ აკვანში გავიზარდე და ჩემი შვილიც ასე იქნებაო, გამეცინა… რა დროს აკვანია საიდან მოიტანე, ან სად ნახე-თქო… სიტყვა ბანზე ავუგდე… ოცდაშვიდი წლის წინ მამას და დედას, რომელიც ჩემზე ორსულად ყოფილა,მატარებელში ვიღაც მოხუცებთან უმგზავრიათ და იმათ უჩუქებიათო… გავშრი… მერე დიდხანს, გაგიჟებით ვკოცნიდი დამტვერილ, დაობებულ აკვანს და დროდადრო ტირილნარევი სიცილით ავხედავდი მეუღლის გაოცებულ თვალებს.

ანა ლაშხელი ონიანი

* * *

გრძნობის რა იციან ნეტავ თარიღებმა,
თვალებს უწვიმია, (წვიმით ტრასაც სველი...)
ჩემი სამყაროს კარს ჩუმად გაგიღებ და
ვფიქრობ, არ გექნება სხვა გზით წასასვლელი...
(ჩემგან წასასვლელი...)
როგორ მენატრება ზღვა და სხვა მუსიკა,
ჩვენი მელოდიის დაკვრა ფირფიტებით.
ერთხელ იმყოფინო იქნებ ნამუსი და
შევხვდეთ მზის ჩასვლისას, თორემ ვიფიტები.

(სულ მთლად ვიფიტები...)
ღამით შენზე ფიქრი სტუმრად მომივიდა,
ალბათ წამებით, ან სულაც საათობით,
იქნებ აღარცა მაქვს ამის მოტივი და
შევცდი, რომ მეგონა გულთან გამათბობდი.
(სუნთქვით გამათბობდი...)
ჩემთან აღარახარ თითქოს მგრძნობიარე,
ალბათ სხვა შეგხვდება ყოველ ღამით ვინმე,
მე კი დედამიწა შენთვის მოვიარე,
იმის იმედით რომ ერთხელ გამიღიმებ.
(ჩემთვის გაიღიმებ...)
ისევ უსაშველოდ გარბის თარიღები,
როგორ აღარ მინდა წამის გამეტებაც,
მალე ავიმღვრევი...
მალე დავიღვრები...
-თვალში ეს ღრუბლები აღარ დამეტევა.
(სადღა დაეტევა?!...)
ბრუნავს მოგონება ძველი ფირფიტებით,
თითქოს ჩამკეტეს და კარიც არ იღება,
არა, არ ვიღლები, თუმცა ვიფიტები,
რადგან პაემანი მოკლეს თარიღებმა.
(-აღარ თარიღდება...)

ბაჩო ზაქაიაძე

თეთრი ჯოჯოხეთები

თეთრი ჯოჯოხეთები

ღმერთებივით ხედავენ ღამის ჰომეროსები.
მთვარეს ეგონჯავება ერთი ჯოჯო ხეთების.
გულიშვილმაც არ იცის, გულს ვინ მოეროსები.
ღამემ შემომირკალა თეთრი ჯოჯოხეთები.
თოვლის ფარით ვათეთრებ თეოს აპანთვეონას,
სულის ძეგლი ამ ლექსმა     ერთობ აპანთეონა.
ლუდვიგ მთვარის კლასიკის აპასიონატება,
მზის გულებში კათარსისს აპანსიონატებდა.
ზარი    რექვიემული    ნელი ნიუ ნოტები.
სამოთხის ვაშლს შეჭამენ ბნელი ნიუტონები.
სენი ინდულგენციის, იწვის ფულიც, ერესიც.
ხმები არსამოთხური ,წივის ლუციფერესიც.

პაატა სურმანიძე

იყიდება საქართველო

იყიდება საქართველო. მინდორ-ველით, მთა-გორით, ტყით, ვენახით, სათესით; წარსულის ისტორიით, მომავალი სვე-ბედით; მშვენიერის ენით; ნაქარგი ფარჩა-ხავერდით; ვაჟკაცურის ხასიათით, სტუმართ-მოყვარეობით; დიდებულის სანახაობით, წმინდა ჰაერით; ნაამაგევი სახლით და კარით; ჩუქურთმიანი მონასტრებით და ეკლესიაბით; მჩქეფარე ნაკადულებით; ლურჯის ზღვით; მოწმენდილ-მოკაშკაშებული ცით; ერით, ბერით; თვალწარმტაც ბანოვანთა გუნდებით; გონებაგახსნილ ვაჟებით; მალხაზი ბავშვებით; ვერცხლისფერ თმით შემოსილ პატივსადებ მოხუცებით. იყიდება საქართველო დედით და მამით, შვილით და ძირით, ძმით, დით, ცოლით და ნათესავ-მოყვრებით.
ჰყიდის ყველა: თავადი, მღვდელი, ვაჭარი, ავაზაკი, დიდი და პატარა, ჭკვიანი და სულელი, ლოთი და პირაკრული.
იყიდება ყველგან: ქუჩაში და სახლში, თეატრში და სასამართლოში, სასწავლებელში, სატუსაღოში, ეტლში, მატარებელში, დილით და ღამით, სიცხეში და სიცივეში, დარში და ავდარში.
იყიდება ერთიანად: შავი ზღვიდან კასპიის ზღვამდე და ოსეთიდან სპარსეთამდე. იყიდება ნაწილ-ნაწილ: კახეთი და იმერეთი, ქართლი, სვანეთი და სამეგრელო, გურია და ლეჩხუმი, რაჭა და ჯავახეთი. იყიდება პატარ-პატარ ნაჭრებათ, ვისაც რამდენი სურს და როგორც უნდა: ნისიათ, უფასოდ, ნაღდად, დროებით და სამუდამოთ; ბანკის დახმარებით და ჩვენის საშუალებით.
იყიდეთ ბარემ მთლად, გაწეწეთ და გაგლიჯეთ, რასაც საქართველო ერქვა და რაც დღეს ოხრად დარჩენილი აძღებს ყორნებს და გულს უკლავს უძლურ ჭირისუფალს.

ნიკო ლორთქიფანიძე

მაგრძნობინებელი

მაგრძნობინებელი

...

ქვა მომაქვს, რომ შენს დიდ ეზოში ხის ძირას დავფლა,
მხოლოდ იმისთვის, რაც უნდა გითხრა,
გავიზიარო ამ ტკივილის მეათასედი.
თვალი ვერცერთი, ვერც – ხელი და სიტყვა არცერთი
ამ დროს არაფრის მაქნისია, და ამათ ნაცვლად
ქვამ თქვას თვალები, ხელები, სიტყვა.
შენი ფრჩხილები, დახოკილი ლოყებით სავსე –
შავი ღრუბელი ჭადრების თავზე.

მომაქვს ნახშირი, რომ დირეზე შიშველი ქუსლით
დავფშვნა და ირგვლივ გაფანტოს ქარმა,
რომ მე ვარ, და ვარ მონაწილე ამ მწუხარების,
და სადღაც შენთვის ჩამორეკეს გლოვის ზარები,
როცა მტვერი ვარ და მტვრობითღა ვამბობ და ვუხსნი
ტკივილს, რომელიც ცოტაც კი არ მაქვს.
შენი ფრჩხილები, დახოკილი ცრემლებით სავსე –
თეთრი ყვავები მუხების თავზე.

ნაცარი მომაქვს, რომ ჭიშკართან ჭაღარა თმები
გადავიფიფქო, ცალ მუხლზე დავდგე,
რომ თანაგიგრძნო მცირედით და არ ჟღერდეს ყალბად,
რადგან, ასეთ დროს, ეს ყველაფერს სჯობია, ალბათ,
რადგან, თქვენ, როცა სამუდამო სიკვდილში წვებით,
მე სწორედ მაშინ მიჩნდება საქმე.
შენი ფრჩხილები, დახოკილი სიწითლით სავსე –
შავი გედები გორაკის თავზე.

მომაქვს ხანჯალი, რომ ნახევრად ამომშრალ ჭაში
ჩავაგდო, რათა დაფაროს შლამმა,
და რომ ეს არის სამძიმარი, რთულად სათქმელი.
მე ვარ პირველად შენს თვალებში ცრემლის დამთვლელი,
და რომ ხსოვნიდან, რომც ეცადო, ვერაფრით წამშლი,
დამიმახსოვრებ გულცივად ამაყს.
შენი ფრჩხილები, დახოკილი სიკვდილით სავსე –
თეთრი ყორნები ნეკერჩხლის თავზე.

მომაქვს ხანჯალი, რომ ნახევრად ამომშრალ ჭაში...
ნაცარი მომაქვს, რომ ჭიშკართან ჭაღარა თმები...
მომაქვს ნახშირი, რომ დირეზე შიშველი ქუსლით...
ქვა მომაქვს, რომ შენს დიდ ეზოში ხის ძირას დავფლა.

მინდა გაცნობოთ

ჩვენ დავიბადეთ გოგოებად. ეს არც გვინდოდა, არც არ გვინდოდა, არც რამ ვიცოდით.
ჩვენ გვქონდა მხოლოდ გათხოვების უპირობობა და ხელისგულის ხაზებიდან საფუარივით ამოსული ერთი ცხოვრება, გაცემული, როგორც ავანსი, -
გასხვისების ხელშეკრულებით.
ჩვენ გვქონდა ეზო და თამაში „რეზინობანა“ და ხშირად, როცა მუხლებიდან სისხლი გვდიოდა,
გვეუბნებოდნენ, რომ ეს გოგოს არ ეკადრება,
რომ გოგომ უნდა პირდაპირ და სწორად იაროს
რომ სახლში დროზე ცოტა ადრე უნდა მოვიდეს
და რომ გოგოებს ეკრძალებათ
ღამის ქალაქი
თავისი ბნელი და საშიში მოსახვევებით.
ჩვენზე ზრუნავდნენ ძმები, მათი მეგობრები, ან სულაც გარე ბიძაშვილები.
ყველას, ვისაც არ ეზარებოდა, ჰქონდა უფლება ჩვენს საცვლებში ურცხვად ჩახედვის.
არ გვქონდა ბინა,
რადგან ბინა ბიჭის ხვედრია და ერთი ღამის სიყვარულით გასხვისებულებს
წლებიდან წლებში გადაგვქონდა მათი სარეცხი:
ქმრების, შვილების, მამების, გარე ბიძაშვილების.

იქნება მაშინ, როცა  აშიშხინდნენ ტაფები და აზუზუნდნენ ქარები
და წყალმეტი გოგრასავით ჩაიხარშა მათში საყოფაცხოვრებო ყოველდღიურობა
იქნება მაშინ, როცა ატირდნენ საწოვარები და ძირგამოცლილი სასადილო მაგიდები
და საწოლის ქვეშ შევარდნილი ლანჩგამოვარდნილი ბავშვის ფეხსაცმელები სკოლისკენ გაიქცნენ
და როცა თოვლმა გადაწვიტა არსმოსვლა და სიყვარული გახდა ისეთი ამაზრზენად ცხადი
რომ დედებმა საშვილოსნოები გამოიღეს და  თავიანთი კაცების ასოები კრიალოსანზე ჩამომარცვლეს,
კლიტომოჭრილმა გოგოებმა კი შვილები სხვის ცხოვრებას გაუჩინეს,
რომ ბავშვობისას ნატკენი მუხლებით საკუთარი საწოლი ოთახების გაუნიავებელ მტვერზე დამდგარიყვნენ და ეთქვათ:

იქნება ვამბობ: ეს ცხრათვისხელა მოლოდინი. და უცებ კაბა.
რუშიანი ან სულაც სადა ბაფთა თმაზე   - წითელი ჟოლო.
იქნება ვამბობ:  რა ძნელია, რომ წვიმა მთელი ღამით შეკავდა
ცაში და ბოლოს ინება და სახურავის კიდიდან ჟონავს.
იქნება ვიცი: მოლოდინით დაღლილი და თავდახრით მჯდომი
ეს დარცხვენილი დედაჩემი გულის მხარეს, ხალათში მმალავს
და  სიძველისგან გადაცრეცილ, სულ უბრალო თუნუქის ჯამში
ჩასხმული ჩემი წილი ფაფა ვალია თითქოს, რომელსაც ღამე-
-ნათევი და უძეო ქალი, საკუთარ ოჯახს სხივნაკლული თვალებით უხდის
და მერე როცა დაიძრება სახლისკენ ქმარი
და მერე როცა დააკლდება მარილი სადილს
და მერე როცა ვიწრომენჯა სხეულის გამო
დაწირპლულ თვალებს სხვა ქალების ცხოვრებას უცვლის
იქნება ვამბობ: ეს წელმოხრილი დედაჩემი და გარეთ  ღამე.
იქნება ვიცი: ეს თვალდათხრილი მამაჩემი და ღამით ქარი.

უკვე გაცნობეთ:
ჩვენ დავიბადეთ გოგოებად. ეს არც გვინდოდა, არც არ გვინდოდა, არც რამ ვიცოდით.
ჩვენ გვჭირს მდედრების უპირობო თავისუფლება და ეს ცხოვრება გაცემული, თითქოს ავანსად: ქმრებისთვის, ძმისთვის, მამისთვის, გარე ბიძაშვილისთვის
ხელშეკრულების პირობებით არ იზომება.
ჩვენ შეგვიძლია გავიაროთ ფეხის არევით,
ქუდით, კაშნეთი, ლანჩიანი ფეხსაცმელებით.
ჩვენ შეგვიძლია საყვარელი ღამის ქალაქი
მოვსინჯოთ ბნელი და საშიში მოსახვევებით.
ჩვენ შეგვიძლია ვიყოთ ის, ვინც ვართ, ან არა
ანდა უბრალოდ არავისგან გვინდოდეს საზრდო.
იქნება ვამბობ: სამომავლოდ ამ გულს გაბარებ.
იქნება მინდა: სამომავლოდ გულში გამზარდო.

და იქნებ მაშინ, როცა  სამოყვარულო კამერით გადაღებულ სიყვარულს თოვლი დაფარავს
და ჩვენი ბაფთებჩაწნული ნაწნავებიდან რიგ-რიგობით გამოძვრებიან ტანდამძიმებული საშინაო დავალებები,
რომლებიც ჩვენ ვერ, ან არ შევასრულეთ
და ჩვენი დედების გაწყალებული საშვილოსნოებიდან გამოვძვრებით ჩვენ:
თოჯინის კაბებში გამოწყობილი „ჟოლოები“,
რომელიც ისეთი ტკბილი ჩასაკბეჩია...
იქნება მაშინ, როცა ჩვენი შვილების ფეხსაცმელები სკოლისკენ გაიქცევიან
და გახეხილი ქვაბებითა და კარისკენ თვალებმოქცეული ღვეზელებით
ტანისამოსგაუხდელები ლოგინზე მივეგდებით,
რომ  წინა ღამის გაციებული ზეწრებიდან საკუთარი თავი დავიბრუნოთ,
ჩვენ, ვინც ვთქვით, რომ:
ეს დაბადებაა, სადაც არ გვეძინება.
ეს დაბადებაა, სადაც გვეშლება.
ეს დაბადებაა, სადაც ვცხოვრობთ,
სადაც დავეცით და მუხლებგადატყავებულები წამოვხტით
სადაც შევძელით და საკუთარ ცხოვრებებს გავექეცით
საიდანაც გაუხეხავი ტაფები და ფხვნილშერჩენილი სარეცხი მოგვდევს
ჩვენ, ვინც დავიბადეთ გოგოებად, -
და არც გვინდოდა, არც არ გვინდოდა, ეს არც ვიცოდით,

მინდა გაცნობოთ:
რომ დაბადება გადაიდო.
ჯერ ნაგავია გასატანი:
ქმრების, შვილების, მამების, გარე ბიძაშვილების.

კატო ჯავახიშვილი

ცეტები

სუ ცეტები მყვანან, ქმარიც და შვილებიც. რაც მაგათ არ გააკეთონ, ის უნდა გაგიკვირდეს. ჩემმა პატიოსანმა ქმარმა, მე რომ მომიყვანა, იმ წელიწადს ხარი შეღება, ერთი წითელი ჰყავდა, ერთი თაფლა, ორივე კოლექტივისები. ჩვენაო წითლები ვართო, წითელი ხარები უნდა მყავდესო, და წავიდა, იორმუღანლოში ჩავიდა, თათრის მოლა იყო ერთი, იმას გამოართვა საღებავი, თათრები წვერებს იღებავენ იმით, ამოიტანა და შეღება ის თაფლა ხარი. მერე, დიდი ბიჭი რომ გამიჩნდა, შალიკო, თხა გაწურთნა, ორ ფეხზე დააყენებდა, დაუძახებდა, ჩემი სულელი ვინ არიო, და თხაც უპასუხებდა, - მეეო. თან მეე-მეეს იძახდა, თან აეგრე სიმრგვლივ დადიოდა და ხალხს თავს უკრავდა. კოდალები ჰყავდა, ტყეში, ფუღუროში ენახა პატარა ბღარტები, ისე შეიჩვია, დადგებოდა შუა ეზოში, - კული-კულიო, - და შეაფრინდებოდნენ აქეთ-იქიდან ოთხნი. ფრონტზე რომ სახედრებს კუდზე ქვასა ჰკიდებდნენ, არ იყროყინონო, ეგეც ჩემი ქმრის მოგონილია.

დიდმა ბიჭმა, შალიკომ, ომიანობას მარხილში ძაღლი შეაბა და იმით ეზიდებოდა ლაჯებაურიდან შეშას. პატარა კიდევ, ამირანა, - ვიღაცას ეთქვა, მშიშარა ხარო, - და მთელი ზაფხული ნათლიმცემლის ნანგრევებში იძინებდა. ორმოცდაცამეტში, სტალინი რომ მიიცვალა, გორში წავიდნენ ექსკურსიაზე, იქიდან რომ დაბრუნდნენ, ცხინვალელი გოგო ჩამოგვგვარა. რა უნდა გვექნა, ვიყავით გამტკნარებულები. ბრიგადელს ეთქვა ჩემი პატიოსანი ქმრისთვის, რა ჩუმადა ხართ, ხალხო, პატარძალი ხომ მოიყვანეთო! ჩუმადაო! გაიტანა ჩემი მზითვის დიდი სპილენძის ტაშტი ჩემმა ქმარმა და დაკა! - ეგეთი ბრახუნი აუტეხა, ქალაქში ჩავიდოდა იმისი ხმა, - ეხლა ხომ გაიგონეთო.

- ენაც ფინთი აქვთ სუყველასა. ჩემი ქმარი იყო, რაიონიდან გადმოსულ კაცს რომ ჰკითხა მინდორში, - ვინა ბრძანდებითო. მომაგრებული ვარო. აბა, შვილო, თუ ეგრეა, მე მოფამფალებული ვარ და თოხი შენ გამომართვი, მე ცოტას წავუძინებო. მაგაზე გადაგვეკიდა თავმჯდომარე, ხე-ტყის დამზადებაზე გაგზავნა და კინაღამ მოინელა კიდეც. მორი დაეცა მარცხენა ფეხზე და ძვალი მარილივით გადაუმტვრია. სახედარი მაგისათვის გაიჩინა, სახედარი და ტაჭკა, დაჯდებოდა იმ ტაჭკაზე და იმით დადიოდა ვენახი იყო თუ რა იყო. ხო ფეხს ძლივს დაათრევდა, სიცეტეს მაინც არ იშლიდა. ხრუშჩოვობას, სახედრები რომ დაიძახეს დამზადებაში, რაიკომის მდივანთან მივიდა და უთხრა, - ეს სახედარი მთელ ოჯახს აცხოვრებს, მე არაფერში ვვარგივარ, მაგის მაგივრად მე ჩამაბარეთო. რაიკომის მდივნის თანმხლებლები გაცეცხლებულან, - დაიჭირეთ ეს მამაძაღლიო, რაიკომის მდივანს კიდევ გასცინებოდა და გამოეშვა ჩემი ქმარიცა და სახედარიცა. ის სახედარი მერცხალა იყო, ის რომ მოგვიკვდა, - რა ვიცი, რა შეჭამა იმ უბედურმა, - ჩემმა ბიჭებმა დეპეშები აფრინეს ძმაკაცებთან, - მერცხალა დაგვეღუპა და გვეწვიეთო, პატივი გვეცითო. ისეთი ქელეხი გადაიხადეს, ზოგი კაცისთვის არ დახარჯულა ეგრე. ლავაში უყვარდა საწყალსაო, და სულ თხელი ლავაშები დამაცხობინეს.

მეორე, ის საქვეყნოდ გასახელებული სახედარი, მერცხალას მერე მოიყვანეს კახეთიდან. ვერ ვიტყვი, იქვე ერქვა, კახეთში, თუ ჩვენებმა დაარქვეს, შახოს ეძახდნენ. იყო ეგ საცოდავი შახოც თავჩაღუნული მშრომელი, ცამეტი წელიწადი გვემსახურა უსაყვედუროდ, ხანდახან მარტო წალამზე გადასული. სხვა რომ არაფერი ჰქონდა, წალამსა სჭამდა. ბიჭები მაშინაც მანქანებზე ისხდნენ, ერთი დიდ მანქანაზე, მეორე - თავმჯდომარის კოლხოზნიკზე. მაინც იმ საცოდავ შახოს ედგა ჯაფა. ვენახი და შინ, შინა და ვენახი, ჭალა და მაღაზია, მაღაზია და წისქვილი. არ დაიჯერებთ და, ბოლოს გაჭაღარავდა, ცხვირთანაც გაჭაღარავდა, წარბებთანაც. მერე, შალიკომ, დიდმა ბიჭმა, პობედა იყიდა, პობედამდე მოსკვიჩი გვყვანდა, წითელი, ადგნენ და ის მოსკვიჩი სავენახედ გადადეს, სავენახედო და ჩემ პატიოსან ქმარსაც ასწავლეს შოფრობა. რაკი იმანაც ისწავლა შოფრობა და იმ მოსკვიჩით დაბრძანდებოდა, შახო განთავისუფლდა. შახოს რაღა ვუყოთო! შეგროვდა სამი გიჟი ერთად, დასხდნენ, დაიწყეს თათბირი. - შახოს პენსიაში გასვლა ეკუთვნისო, - ჩემმა პატიოსანმა ქმარმა, - ხო სულ თავდადებული იყო საქმისათვის, ეხლა ერთი კაი გაცილება მოვუწყოთ და გავუშვათ თავისუფლადო. - რა მამა გვყავხარ, რა მამაო! - ეცნენ ბიჭები, ასწიეს მაღლა, შემოატარეს ეზო და გადაუშვეს ლობიოს ნარჩევში.

იმან ხომ მარტო ეს თქვა, ჩემმა პატიოსანმა ქმარმა, თავისუფლად გავუშვათო, ბიჭებმა მედოლე და მეგარმონე მოიყვანეს, ჩააბეს შახოს წითელი ლენტი, დაჰკიდეს კონსერვის ყვითელი სახურავი, ვითომ დიდი მენდალი, დააყენეს ის მედოლე და მეგარმონე, დააკვრევინეს საგზაო, გაუღეს პობედის კარი შახოს, მიიპატიჟეს, მობრძანდით, ბატონოო. სახედარი ნებით რას შევიდოდა, მაგრამ თან მოფერებით, თან მუჯლუგუნებით, ძალით შეჭყუნეს შიგ, თავი მარჯვნივ გააყოფინეს, თავიც და წითელ ლენტზე დაკიდებული კონსერვის სახურავიც. მეცა ვწყევლი, ჩემი რძლებიც, - გზის მაიმუნებო, სოფლის მასხარებო-მეთქი. ისინი კიდევ აქეთ გვადებენ ვალს, - ეგრე უნდა მადლის დაფასება?! ცამეტი წელიწადი რომ მაგან გვატარა, ერთხელ ჩვენ გავასეირნოთ, სამშობლო ვაჩვენოთ, იქნებ რა გულით უნდა იქაურობის ნახვაო! ჩასხდნენ - პობედაში დიდი ბიჭი შალიკო და ჩემი პატიოსანი ქმარი, მოსკვიჩში - პატარა, ამირანა, შალიკოს ბიჭი შოთა, მედოლე, მეგარმონე და ერთიც სართიჭალელი ბიჭი, ამირანას ძმობილი, დაუკრეს მედოლე-მეგარმონემ გამოსამშვიდობებელი, მთელი სოფელი ჩვენ თავს არი. დაიძრნენ და წაიყვანეს ეგრე - ყროყინ-ყროყინით, სიცილ-ხარხარში ის საცოდავი. მისდევენ უკან სხვებიც მანქანების პიპინით. დაედევნა ჩვენი ინსპექტორიც, რასა ოინბაზობენ, რო იონბაზობენო, მაგრამ ცოტა ხანში უკან მობრუნდა სიცილით, - რაღა მე ვაწყენინო, ბარემ სხვებმა დაიჭირონ, კახეთში ეგრე ხომ ვერ ჩავლენო.

იმ კახეთში კიდევ, სოფლები ხომ სოფლებზეა გადაბმული, აძლევენ ზეიმის სიგნალებს; გააქვს დოლსა და გარმონს დასტიბუბუ, ერთმანეთს აწყდება გზებზე გამომდგარი ხალხი, ჩვენი ცეტები კი სხედან და მიდიან. საცა დუქანი დახვდებათ, ჩამოვლენ, ფეხს გაშლიან, დაილოცებიან, იმ საწყალ შახოს ხან ხინკლებით გაუმასპინძლდებიან, ხან ტკბილეულით. მისდევს კახეთის მუქთაობა ჯელგად.

ერთ ინსპექტორს მოუნდომებია ნომრების ახსნა, მაგრამ ხალხს არ დაუნებებია, შენაო, ქუდი ხო არ გიჭერს, აბა, თითი შეიყავი რკალშიო. ჩასულან ესე იმ სოფელში, სადაც შახო იყო ნაყიდი, მიიყვანეს სწორედ იმ ვერხვთან და წყაროსთან, სადაც ფული ჰქონდათ დათვლილი შახოში, გადმოუყვანიათ მანქანიდან, გაიხარაო, გაიხარაო, - თურმე რომ დააღო პირი და ამოუჯდა გული, სუ ღაპა-ღუპით სდიოდა ხალხს ცრემლიო.

გამოსულან იმსოფლელები, ისინი უარესი ცეტები, ადრინდელი პატრონები, იმისი ბიჭები, გაუშლიათ იქვე, ვერხვის ქვეშ სუფრა, ღვინო ჰქონიათ, ღვინო, რომ ჰა! უსვიათ, უთამაშნიათ, ქალებიც უთამაშებიათ, მადლობის წერილი მიუციათ თავმჯდომარისთვის ბეჭდით, - პირუტყვის კარგი მოვლისთვის. ისევ ჩაუსვამთ შახო მანქანაში და იქიდან გომბორზე წამოსულან, ამოსულან მაღლა უღელტეხილზე. იქ ერთი მენახირე შეჰხვედრიათ, -ესეა და ესე საქმე, მოდი, ეს სახედარი შენს ნახირს ააყოლე, იყოს, იბალახოს და ჩვენზე იქნება, ჩვენ ისეთი ხალხი ვართ, ჩვენთან არაფერი დაგეკარგებაო. იმასაც, იმ მენახირეს, რომ უნახავს, რა ოხრებიც იყვნენ, ჩემი თავი თქვენ გენაცვალოთო, გაუშვია მუხლამდე ბალახში. გადმოსულან მედოლე და მეგარმონე, დაუკრავთ გამოსათხოვარი; იმ მენახირისთვისაც დაულევიანებიათ, ფულიც მიუციათ, დაუკრავთ ერთხელაც და წამოსულან.

შინ რომ მოვიდნენ, ისევ დაგვეცა მთელი სოფელი. ჩვენ ხომ გზაში ვერ დავლევდით, დედი, შალიკომა და ამირანმა, აბა გაშალეო, გავშალე მეც, რაც კი მოგვეძევებოდა, იქეიფეს, იმღერეს, იმ ღამეს კიბეზე დაგორდა ჩემი პატიოსანი ქმარი და კინაღამ მეორედ მოიტეხა ის მოტეხილი ფეხი. დილით კანტორაში დაიბარეს ყველანი, - რა ამბავში ხართ, ამხანაგებო, თქვენაო. მაგრამ, რა გინდა, რა! რაც ჩემები არიან, ისიც ახალი თავმჯდომარე გვყავს, სუ პირი ღია აქვს, გაზეთში გაგწერთო, მაგრამ არც გაზეთში გაუწერიათ, არც არაფერი, სუ წვრილად შერჩათ მაიმუნობა.

განა მარტო ეგა? ძაღლი გვყავს ერთი, ფინთი, ფინთი, რომ ნაზუქსაც კი არ გეახლებათ მშრალად. ის ძაღლი ჩაუვარდა მანქანას თვლებში, გადარჩა, მარტო კუდი გაეჭეჭყა ცოტა. ამაზეც მაღარიჩი გვეკუთვნისო, და კლარნეტით იქეიფეს დილამდე, ძაღლიც სულ სუფრასთან ჰყავდათ, სუფრაზე წინაფეხებჩამოწყობილი, თამადა ჩემი პატიოსანი ქმარი იყო. სამოცდასამი წლისა. შალიკო უნდა დაეჯილდოებინათ, ტრაქტორზე და კომბაინზე მუშაობს ეხლა, მაგრამ ემაგნაირი სიცეტეებისთვის აღარ დააჯილდოეს, არც შალიკო, არც პატარა, ამირანა.

კახელებზე ხომ წეღან გითხარი, მაგათზე უარესები ქართლში ყოფილან. ცხოვრება მოსდევთ და იმისთვისა. აი, კუჭი უნდა უხმებოდეთ შიმშილითა და მაშინ ვნახოთ, როგორც იცეტებენ თავიანთ ნებაზე.

ამას წინათ, შალიკოს ბიჭს, შოთას, სამი ფუთი პამიდორი გავატანეთ ქალაქში გასაყიდად და მტკაველნახევარი აისორი პატარძალი მოგვგვარა, - ეს მომივიდა იმ პამიდვრის ფასადო.

მეშინიან, შვილო, ეხლა ესე ვლაპარაკობ და გული-გულში რაღაცა ძალიან მეშინიან. მეჩვენება, რომ გამუდმებით ვიღაცა გვითვალთვალებს ბოროტი თვალით, თან გვითვალთვალებს, თან პირზე ხელს იფარებს, რომ ღიმილიც კი არ დავინახოთ იმისი ჩვენა.

ღვთისმშობელო დედავ, შენ დაგვიფარე შენი კეთილი კალთითა

რევაზ ინანიშვილი

საზაფხულო დავალება

ვხვდები, ვხვდები, ჩემო ძვირფასო, როგორი ფაცხაფუცხით ჩაალაგე ჩანთა, წიგნები, რვეულები, კალმები, კიდევ სხვა ნივთები, ზოგი სასწავლო დანიშნულების, ზოგი-პირიქით. მიგეჩქარება, ვიცი, შენს თვალებში უკვე ზღვას ვხედავ, აქოჩრილ ტალღებს, მზიან სანაპიროს, ფერად პირსახოცს, მეგობრებს, ბურთს, ზღვის ველოსიპედს… ან არა, იქნებ ეს ტყის სიღრმეებია, გრილი, იდუმალი, ცამდე აწვდილი ნაძვებით, ფეხქვეშ მოშრაშუნე წიწვებით, ადგილ-ადგილ გამსხლტარი ციყვებით… მოკლედ, ვხედავ, რომ ჩემთან უკვე აღარ ხარ, ცოტაც და თავისუფლების ხანა – არდადეგები დაგეწყება. ვიცი, რომ სულ ტყუილად გაყოვნებ ამ საკლასო ოთახში, დაფასაც წარმოსახვითი წარწერა აქვს – სასწავლო წელი დასრულდა! თავისუფლება!

მე კიამ დროს რას ვაკეთებ? საზაფხულო დავალების ჩაწერას გთხოვ, წიგნების სიას ვამზეურებ, სავარჯიშოები დაგხვდება თუ თეორიული მასალა? ნეტავ ბევრი იქნება? გართობისთვის დრო დაგრჩება? ცდილობ, გამოიცნო. მესმის შენი, მაგრამ ჩვენ ხომ კარგად ვიცით, როგორ მოვახერხოთ, რომ გართობა ყველაზე სასარგებლო იყოს.

გინდა ზაფხულში წასაკითხი წიგნების სია ჩაგაწერინო? სანამ წიგნებამდე მიხვალ, იმდენი რამის წაკითხვა შეგიძლია ზაფხულში!

წაიკითხე გარემო, სადაც ჩახვალ. ხეები, ცხოველები, ამინდი, ადამიანები და მათი ყოველდღიური საქმიანობა.  თუ სოფელში ჩადიხარ, ზაფხულის სამუშაოები შეისწავლე, დააკვირდი, მოუსმინე, რა ადრე იღვიძებს სოფელი, გარიჟრაჟზე ფრთხილად, ფრთხილად ახმაურდება ხოლმე, რაღაცნაირ, ოდნავ მჟრჟოლავ სიგრილეში გადიან გარეთ, ჯერ საქონელი, მერე ბაღი, მერე მინდორი, ვენახი… წაიკითხე, როგორ ზეპირად იციან პატარა ხბოებმა თავიანთი სახლი, საღამოობით როგორ აგნებენ, როგორ ცხოვრობს ყველა არსება – უმცირესიდან დაწყებული და დიდით დამთავრებული – რაღაცნაირ, საოცრად მოწესრიგებულ კანონზომიერებაში. წაიკითხე ეზოში მოთამაშე ბავშვების თვალები და ტალახიანი მუხლები, მათი ფანტაზია, უშურველობა, სილაღე… წაიკითხე საღამოობით ცხელ, ორთქლადენილ რძის ჭიქაზე შემოჭდობილი თითები და გემრიელი, გემრიელი სოფლის პურის საოცარი სუნი. წაიკითხე სოფლის მდინარე და თევზები, ანკესი, ბადე, მეთევზეების ქუდები, მდინარის ბალახი, კენჭებს შორის, ძალიან იშვიათად გამოცოცებული წყლის გველი, შიში წაიკითხე, შიში და წარმოსახვა, კიდევ პატივისცემა რაღაც უფრო დიდის და იდუმალისადმი, რომელიც ცხოვრობს, იზრდება, ვითარდება, მიუხედავად იმისა, რომ ხელს ასე ძალიან ვუშლით. წაიკითხე სოფლის ზღაპრები ბერიკაცების მონათხრობიდან, მოხუცი ქალების სიყვარულის ამბები, მოგონებები, ცხოვრება, გამოცდილებები – ეს საუკეთესო საკითხავია!

ზღვაზე ხარ? აქაც რამდენი რამე გაქვს წასაკითხი. ზღვა დილით და საღამოს, მზის ჩასვლისას. განსაკუთრებით, მისი შრიალი, ტალღების ხმა წაიკითხე, მისი სიგრილე, ცხელი ნაპირიდან რომ ზღვაში შედიხარ ის მსუბუქი, გარდამავალი ელდა წაიკითხე, გულს რომ ოდნავ გიჩქარებს, სიხარულით რომ გავსებს.

წაიკითხე შეყვარებული წყვილების თვალები, ერთმანეთს ტალღებსაც რომ არ აკარებენ, უფრთხილდებიან. პატარა ბავშვების ფრთხილი ბაჯბაჯი ქვებსა და ქვიშაზე, ქვის სროლით დამფრთხალი ტალღების ხმაც წაიკითხე. წაიკითხე თოლიები და ქვიშაში ალაგ-ალაგ ამოსული, უცნაური მცენარეები, ოდნავ წებოვანი, მძაფრი სუნით. ჰორიზონტზე გაელვებული გემების სილუეტები, ზღვაში ჩასული მზე და მისი ალისფერი ნაწერი ზღვის ლივლივა ზედაპირზე.

კიდევ? კიდევ რა წაიკითხო?

შენი ახლობლები  წაიკითხე, მშობლები, მათთან საურთიერთოდ მთელი წლის განმავლობაში ცოტა დრო გქონდა, არც მათ ეცალათ შენთვის, ასეთი რთულია ცხოვრება. ბებია და ბაბუა, ბიძაშვილები, დეიდაშვილები და მამიდაშვილები, ახალი ამბები და ახალი ადამიანები წაიკითხე…

სოფლის თავყრილობები, ზღვის ნაპირების საღამოები, ჰამაკი და ბალახზე გაფენილი პლედი, ან, პლედი საერთოდ რად გინდა, ბალახის სურნელი წაიკითხე. თუ დღეა- ღრუბლების ასომთავრული, თუ ღამეა – ვარსკვლავების ნუსხა-ხუცური. არ დაიჯერო, რომ ვარსკვლავების თვლა არ შეიძლება. დათვალე, სანამ არ მოგწყინდება, თანავარსკვლავედები მოძებნე, დიდი დათვი, კასიოპეა, ირმის ნახტომის მკრთალი შალითაც თუ დაინახე, საერთოდ ძალიან გაგმართლებია.

მერე, შენს ოთახში დასაძინებლად შესული, ფანჯარას რომ ოდნავ შეხსნი,  საბანს რომ მჭიდროდ ამოიკეცავ, ხელს ბალიშის ქვეშ ამოდებ, ხმები წაიკითხე – ჭრიჭინების, ღამის ფრინველების, იქნებ კედელზე ხეთა ჩრდილებიც წაიკითხო, იქაც ძალიან, ძალიან საინტერესო ამბები წერია.

სწორედ ეს არის ჩემი დავალება, წაიკითხე ყველაფერი, რაც შენ გარშემოა! წიგნის წაკითხვას ისეც მოასწრებ!

დიანა ანფიმიადი

მე ისეთ ქართველს რა ვუთხრა!

ეს ჩემი ლექსი, ბავშვებო,
არც შემოდგომას ეხება,
არც სურათია ზამთრისა,
არც გაზაფხულის შექება.
ეს ლექსი გახლავთ აუგი -
 მე გამოვდივარ ძაგებით
 იმ თქვენი თანატოლების,
იმ თქვენი ამხანაგების,
საუბედუროდ, რომელნიც
 ისე აღზრდილნი არიან,
 ქართულად ხმას ვერ იღებენ,
 რუსულად - გაგიხარია!                              
რუსულის ცოდნა, იცოცხლე,
სახარბიელო რამ არი,
 მაგრამ ეს უნდა იცოდე -
მშობლიურია მთავარი.
ენა არ გაწყენს არც ერთი,
უნდა იცოდე რამდენიც;
 ოღონდ არ უნდა დაჰკარგო
ქართული სიტყვის ნათელი!
 მე ისეთ ქართველს რა ვუთხრა,
 რა ვუთხრა ისეთ ამხანაგს,
ვინც ვერ ახერხებს ქართულად
წერას, კითხვას და ლაპარაკს.
ვინც არც იცის და არც უნდა
იცოდეს ჩვენი წარსული;
ვინც ხმას ვერ იღებს ქართულად,
არც სხვისი ესმის ქართული.
განა იმისთვის იბრძოდნენ
წარსულში მამა-პაპანი -
 დღეს შვილმა აღარ იცოდეს
 სისხლით დაცული ანბანი?!
 თუკი წინაპარს შანთებით
 ვერ დაავიწყეს ქართული,
 თუ დღესაც მღერის ქართველი
 ფერეიდანში ფანდურით,
 შენ აქ რა ღმერთი გაგიწყრა,
 ვინ იყო შენი გამზრდელი,
 შენი გულისთვის დამიწდა
 როცა ამდენი ქართველი?!
მე ისეთ ქართველს რა ვუთხრა,
 რა ვუთხრა ისეთ ამხანაგს,
 ვინც ვერ ახერხებს ქართულად
 წერას, კითხვას და ლაპარაკს.


მუხრან მაჭავარიანი

ეს ჩემი ფოტოა

ადრეა გადაღებული.
თავიდან გეგონება
გადღაბნილი სურათი:
ბუნდოვანი ხაზებით და ნაცრისფერი
ლაქებით,
ქაღალდს რომ შერევია;
უფრო კარგად რომ დააკვირდები,
მარცხენა კუთხეში შეამჩნევ რაღაცას,
რაც ტოტს ჰგავს: (ფიჭვოვანი ან წიწვოვანი)
ხის გამოჩრილ ნაწილს,
ხოლო მარჯვნივ, ოდნავ ზემოთ,
სავარაუდოდ დახრილ ფერდობზე
პატარა ფიცრული დგას.
უკან, ფონზე, ტბა ჩანს,
უფრო შორს კი, რამდენიმე გორაკი.
(ფოტო გადაღებულია
მეორე დღეს ჩემი დახრჩობიდან.
მე ტბაში ვარ, სურათის ცენტრში,
სწორედ ზედაპირის ქვეშ.
რთული სათქმელია ზუსტად,
სად ვარ, ან
რამდენად დიდი ვარ ან პატარა:
შუქს წყალი ერევა და
გამოსახულებას ამახინჯებს.
მაგრამ თუ საკმარისად დიდხანს
დააკვირდები,
ბოლოს და ბოლოს
შეძლებ, დამინახო მე.)




მარგარეტ ეტვუდი.

გალათეა

გამოგაქანდაკე, როგორც გალათეა
ჩემთვის გაგაცოცხლა ცამ,
გარეთ არ გახვიდე, გარეთ ღალატია,
სულში ჩაიკეტე თამ!
სევდა ფიქრზე მახვევს ეჭვის მავთულხლართებს,
მასმენს ქარიშხლების ხმებს,
ეჭვი მეპარება, ვინმეს ბრმად უყვარდე,
როგორც შემიყვარდი მე.
გარეთ მოყინული ყრია იმედები
მზიან ამინდებზე თან,
ისე გაკლდები და ისე მემატები,
ჯამი არ იცვლება თამ.
ვდგავარ სამსხვერპლოსთან, ვგავარ პიგმალიონს,
ველი გზა მიჩვენოს გზამ,
ხელში რომ გიჭირავს ჩემი იღბალია,
ფრთები არ მოტეხო თამ.
ლექსებს იმედს ვაცმევ, ცრემლში ტანდაბანილს,
სტროფებს ზეპურსა და ზეპირს,
რა ვქნა?! შენზე გადის ჩემი "ჯანდაბანიც",
ჩემი "იმის იქით გზებიც".

გენრი დოლიძე

შემოდგომის პირველი დღე

დიდი ხნის მერე: დღისით ან ღამით,
სულ ერთი წუთით ან ერთი წამით,
გაგვახსენდება მთელი სიცხადით,
რასაც ვაქებდით ანდა ვკიცხავდით.
წამოგვეწევა ჩამქრალ კოცონთან,
რაც არ მოგვწონდა ანდა მოგვწონდა,
რასაც ვეძებდით ანდა ვკარგავდით
და რასაც ვგავდით ანდა არ ვგავდით.
მე მეშინია იმ ერთი წამის,
იმ ერთი წვეთი თაფლის თუ შხამის,
მაგრამ ცხოვრება, შლეგიც და მშვიდიც,
ჯერ ისევ მიდის, მიდის და მიდის…

ოთარ ჭილაძე

მარტოობა

ეს იყო ნასადილევს, მამაკაცებმა მშვენივრად მოვილხინეთ.
- გინდა, ელისეს მინდვრებზე ფეხით გავისეირნოთ? - მეუბნება მათგან ერთ-ერთი, ჩემი ძველი მეგობარი.

ჰოდა, ჩვენც გავეშურეთ, ნელა მივუყვებით გრძელ ხეივანს, ჯერ კიდევ ფოთლებშერჩენილ ხეებქვეშ მივაბიჯებთ, მყუდროებას ოდნავი ხმაურიც კი არ არღვევს, მხოლოდ პარიზის შორეული გუგუნი აღწევს ჩვენამდე, გრილი სიო გველამუნება სახეზე და ჩაშავებულ ცაზე ოქროს ქვიშად მიმობნეულა ვარსკვლავთა მირიადები.

- არ ვიცი რატომ, - მეუბნება ჩემი თანამგზავრი, - მაგრამ აქ უფრო ლაღად ვსუნთქავ ღამით, ვიდრე სადმე სხვაგან, თითქოს აქ უფრო ვუღრმავდები ყველაფერს, სინათლის სხივები მინათებს გონებას და წამიერად მეჩვენება, რომ საგანთა იდუმალ, ღვთაებრივ არსს ჩავწვდი. მერე სარკმელი იხურება და ყველაფერი მთავრდება.

დროდადრო ჩრდილები დასრიალებენ ხეთა რიგებში; ძელსკამს ჩავუარეთ, ორნი, გვერდიგვერდ მსხდომნი, ერთ შავ ლაქად ქცეულიყვნენ.
- საცოდავი ადამიანები! - ჩაიბუტბუტა ჩემმა თანამგზავრმა, - ზიზღსაც კი არ იწვევენ, უსასრულო სიბრალულით თუ განიმსჭვალები მათ მიმართ. კაცთა მოდგმის ყოფიერების საიდუმლოებათა შორის არის ერთი რამ, რასაც ჩემთვის ფარდა აეხადა: მთელი ცხოვრებისეული შფოთვა ჩვენი უსასრულო მარტოობით არის გამოწვეული, ყველა ჩვენი ძალისხმევა, ყველა ჩვენი ცდა ამ მარტოობისგან გაქცევისკენაა მიმართული. აი, ეს შეყვარებულებიც, ძელსკამზე, ღია ცის ქვეშ, ჩვენსავით, ყველა სულდგმულივით ცდილობენ, თუნდაც წუთით დაივიწყონ თავიანთი მარტოსულობა, მაგრამ მარტო იყვნენ და ყოველთვის მარტო იქნებიან, ისევე, როგორც ჩვენ.

ზოგი მწვავედ გრძნობს ამას, ზოგიც ნაკლებად, სულ ეს არის. კარგა ხანია, მტანჯავს ამ საზარელი წამების შეგნება, ამაზრზენი მარტოობის გაცნობიერება, რომელშიც ვცხოვრობ, თან ვგრძნობ, რომ არაფერს შეუძლია მისი შეჩერება, არაფერს, გესმის შენ?! როგორი ნდომითაც არ უნდა ვიყოთ ანთებულები, როგორც არ უნდა მიიზიდებოდნენ ჩვენი ტუჩები, და როგორი ვნებითაც არ უნდა ვეხვეოდეთ ერთმანეთს, მაინც მარტო ვართ.


ამ საღამოს შინ რომ არ დავბრუნებულიყავი, სასეირნოდ წამოგიყვანე, რადგან ახლა საშინლად მთრგუნავს ჩემი უკაცური სახლი, თუმცა რა გამოდის? გელაპარაკები, შენ მისმენ, მაგრამ ორივენი მაინც მარტო ვართ, გვერდიგვერდ, მაგრამ მაინც მარტო, გესმის ჩემი?
"ნეტარ არიან ღატაკნი სულითა," - ამბობს წმინდა წერილი, მათ ბედნიერების ილუზია აქვთ, ვერ გრძნობენ სულით ღატაკები ჩვენს ყრუ ტკივილს, ჩემსავით არ დაეხეტებიან ცხოვრების გზაზე, შემთხვევითი ურთიერთობების გარდა სხვაგვარი სიახლოვისა არაფერი გაეგებათ, მხოლოდ ეგოისტური კმაყოფილებით გამოწვეულ სიხარულს გრძნობენ, ჩვენი დაუსრულებელი მარტოსულობის აღმოჩენის, წვდომის სიამოვნებას კი - ვერა.


ალბათ, გიჟი გგონივარ, არა?
ყური მიგდე. რაც საკუთარი მარტოობა შევიცანი, მეჩვენება, რომ ყოველდღე უფრო და უფრო ვიძირები ბნელ მიწისქვეშეთში, სადაც ვერ ვპოულობ ნაპირს, ვერ ვპოულობ დასასრულს და იქნებ ამ ჯურღმულს მართლაც არა აქვს ბოლო! ჩემ გვერდით, ჩემთან ერთად არავინაა, არც ერთი სულიერი არ გადის ბურუსით მოცულ იმავე გზას, რომელსაც მე. მიწისქვეშეთი - ეს ცხოვრებაა. ხანდახან ხმაური, ყვირილი და ადამიანთა ხმები მესმის... ხელის ცეცებით მივიკვლევ გზას ამ ქაოსური ხმებისკენ, რომლებიც ზუსტად არასოდეს ვიცი, საიდან მოდის; მე ხომ არასოდეს არავინ შემხვედრია, არასოდეს დამინახავს სხვისი ხელი ამ წკვარამში,
ირგვლივ რომ მახვევია. გესმის ჩემი?
თუმც ზოგი გრძნობს ამ სასტიკ ტანჯვას ხანდახან. მიუსე წერდა:

"მეძახის ვინმე? მიხმობს ვინმე?
არავინ. მხოლოდ საათი რეკავს.
არავის ხმა არ ახარებს სმენას,
მე, სიღარიბე და სიმარტოვე
მარტო ვართ ისევ."

მაგრამ მას მხოლოდ დროებითი ეჭვი ჰქონდა და გადაულახავ მარტოობაში ჩემსავით საბოლოოდ არ დარწმუნებულა; მიუსე პოეტი იყო, სამყარო ფანტომებითა და ოცნებებით ჰქონდა დასახლებული. ის სრულიად მარტო არასოდეს ყოფილა - აი, მე კი ნამდვილი მარტოსული ვარ.
ცისქვეშეთში ყველაზე უბედური ადამიანი, გუსტავ ფლობერი, რომელიც უდიდესი ნათელმხილველი იყო, მეგობარ ქალს ამ სასოწარმკვეთ სიტყვებს სწერდა: "ჩვენ, ყველანი, უდაბნოში ვართ, სადაც ერთმანეთის არაფერი ესმით."

ჰო, არავის არავისი ესმის, რამდენიც  უნდა იფიქრონ, რაც უნდა თქვან, რაც  უნდა მოიწადინონ. განა დედამიწამ იცის, რა ხდება უსასრულო სივრცეში ცეცხლოვანი მარცვლებივით გაბნეულ ვარსკვლავებზე? შორს, საიდანღაც ჩვენამდე მხოლოდ ზოგიერთი მათგანის ციმციმი თუ აღწევს, იქნებ უსასრულობაში გაბნეული ეს ნაწილაკები სულაც ადამიანის სხეულის მოლეკულებივით ერთი მთლიანობის ნაწილია?

ასე რომ, ადამიანმა კიდევ უფრო მეტად არ იცის, რა ხდება მეორე ადამიანის სულში. ჩვენ ამ ვარსკვლავებზე უფრო შორსა ვართ ერთმანეთისგან, მეტად გათიშულები, რადგან სხვისი ფიქრი ყოვლად შეუღწევადი რამ არის.

მუდმივად მათკენ მივისწრაფვით, ვინც ვერასოდეს ჩასწვდება ჩვენს არსს, არსებობს რაიმე ამაზე უარესი გრძნობა ქვეყნად? გვიყვარს ერთმანეთი, თითქოს სულ ახლოს ვიყოთ მიჯაჭვულები, ხელებს ვიწვდით და მაინც ვერასოდეს შევიყრებით ერთად. ერთმანეთში გათქვეფის მწველი სურვილი გვტანჯავს, თუმცა ყველა ჩვენი ძალისხმევა ამაოა, ჩვენი თავდავიწყება - უსარგებლო, ჩვენი გულწრფელობა - უნაყოფო, ჩვენი გადახვევა - უძლური, ჩვენი ალერსი - ფუჭი. ერთ არსებად ქცევა გვსურს და ერთმანეთისკენ ვილტვით, საბოლოოდ კი მხოლოდ უხეშად ვეხლებით ერთმანეთს.
არასოდეს ისე მარტო არ ვგრძნობ თავს, როგორც მეგობართან გულის გადაშლისას, რადგან ამ დროს ბევრად უკეთ ვხედავ გადაულახავ ბარიერს. აქვეა ადამიანი, ვხედავ ჩემკენ მომართულ მის ნათელ მზერას, რომლის მიღმაც ჩემთვის უცნობი სულია. მისმენს. ნეტა რას ფიქრობს? ჰო, რას ფიქრობს? გეცნობა ეს ტანჯვა? იქნებ ვეზიზღები? ვეჯავრები, ან იქნებ აბუჩად მიგდებს? ფიქრობს ჩემს ნათქვამზე, მკიცხავს, დამცინის, მადანაშაულებს, ნორმალურად ან გიჟად მთვლის. როგორ გავიგო, რას ფიქრობს? როგორ გავიგო, მასაც ისევე ვუყვარვარ თუ არა, როგორც მე მიყვარს? რა აზრებითაა მოცული ეს ციცქნა, მრგვალი თავი? რამხელა იდუმალებაა სხვათა დაფარულ და უსაზღვრო ფიქრებში, რომლებსაც ვერ ამოვიცნობთ, ვერ ვმართავთ, ვერ დავიმორჩილებთ, რომელზეც ვერ გავიმარჯვებთ!
მე ძალიანაც მინდა სრულიად გავხსნა საკუთარი თავი, გავაღო სულის ყველა კარი, მაგრამ ბოლომდე ამას ვერასოდეს ვახერხებ. შორს, სულის სიღრმეში ,,მეს" საიდუმლო სამყოფელია, სადაც ვერავინ ჩაღრმავდება, ვერავინ შეაღწევს და ვერავინ ვერაფერს აღმოაჩენს, რადგან არავინ მგავს, რადგან არავის არავისი არ ესმის.

ახლა მაინც გესმის ჩემი? არა, შენ მე შეშლილი გგონივარ! თვალით მზომავ და ჩემგან თავი შორს გიჭირავს! ფიქრობ: "რა დაემართა ამ საღამოს?" მაგრამ თუ ერთხელაც ჩასწვდები, მიხვდები ჩემს საშინელ და დამდაგველ ტანჯვას, მოდი მხოლოდ და მითხარი: "მე მესმის შენი!" ასე წამით მაინც გამახარებ.

ყველაზე უფრო კი ქალები მიმძაფრებენ მარტოობის შეგრძნებას. რა უბადრუკობაა! რა უბადრუკობა! როგორ მტანჯეს! ისინი კაცებზე მეტად მიქმნიდნენ მარტოსულობის გადალახვის ილუზიას!
როცა გვიყვარს, გვეჩვენება, რომ ვმაღლდებით, არამიწიერი ნეტარება გვიპყრობს, და იცი, რატომ? იცი, საიდან მოდის ეს უსასრულო ბედნიერების შეგრძნება? მხოლოდ იმიტომ ხდება ასე,  რომ წარმოვიდგენთ, თითქოს მარტო აღარ ვართ, გვეჩვენება, რომ ადამიანთა ჩაკეტილობასა და სასოწარკვეთას ბოლო მოეღო. რა მწარე შეცდომაა! ქალებს ჩვენზე უფრო მეტად აწუხებთ სიყვარულის უსაზღვრო მოთხოვნილება, ჩვენს მარტოობით განაწამებ გულზე უფრო იზიდავთ ოცნების ყველაზე დიდი სიცრუე.

შენც ხომ გახსოვს ამ გრძელთმიან არსებებთან პირისპირ გატარებული საამური წუთები, სახის მომაჯადოებელი ნაკვთები და მზერა, რომელიც თავგზას გვაკარგვინებს, რა აღფრთოვანება გვირევს გონებას! რა ფანტაზიები გვიტაცებს!
მგონია, რომ მე და ის სულ ცოტა ხანში ერთნი ვიქნებით, მაგრამ არა და არ დგება ეს წუთები და შემდეგ კი კვირაობით ლოდინის, იმედისა და ცრუ ხალისის შემდეგ აღმოვაჩენ, რომ იმაზე უფრო მარტო ვარ, ვიდრე ოდესმე ვყოფილვარ, გაუცხოება ყოველი ალერსის, ყოველი მოხვევის შემდეგ იზრდება. რა მტკივნეულია! რა საშინელებაა! აკი პოეტმა სალი პრუდომმა დაწერა კიდეც:

,,...ალერსი მხოლოდ ფუჭი გარჯაა,
ასე საბრალო სიყვარული ამაოდ
ცდილობს,
სხეულთა ცეცხლით აღადგინოს
გაუცხოებულ სულთა შორის მტკიცე
კავშირი..."

მერე კი კარგად ბრძანდებოდეთ, მორჩა! ძლივსღა თუ ვიცნობთ ქალს, ჩვენთვის რომ ყველაფერი იყო ცხოვრების ერთ მომენტში. ქალს, რომლის შინაგან სამყაროს მაინც ვერ ჩავწვდით, უხამსსა და ფარულს, რაღა თქმა უნდა.

იდუმალ, ჰარმონიულ წუთებში, როცა სურვილები, გრძნობები სრულიად ირევა ერთმანეთში და გვგონია, რომ მისი სულის ფსკერს მივადექით, ერთი სიტყვა, ხანდახან მხოლოდ ერთი სიტყვაც კი გამოგვარკვევს ცრუ ბურუსიდან, ელვასავით გაანათებს და შავ უფსკრულს დაგვანახვებს ჩვენ შორის.
და მაინც, არ არსებობს ქვეყნად იმაზე დიდი სიამოვნება, უსიტყვოდ ატარებდე საღამოს ქალთან, რომელიც გიყვარს, თითქმის სრულიად ბედნიერი მხოლოდ მისი არსებობის შეგრძნებით. მეტს არც არაფერს უნდა ვითხოვდეთ, რადგან ორი არსების სრული შერწყმა ყოვლად შეუძლებელია.
ჩემი სულის კარი ახლა დაგმანულია. აღარავის ვუმხელ, რისი მწამს, რას ვფიქრობ, რა მახარებს, რადგან ვიცი, მტანჯველი მარტოობისთვის ვარ განწირული. აზრს აღარაფერზე გამოვთქვამ, რასაც ვხედავ. რის მაქნისია აზრები, კამათი, სიამოვნებები, რწმენა! ვერავის ვეღარაფერს ვუზიარებ, აღარაფერი მაინტერესებს. ჩემი ფიქრები უხილავი და ამოუცნობია. ყოველდღიურ კითხვებს ბანალურად ვპასუხობ და თანხმობის ნიშნად ვიღიმი, მაშინ, როცა საუბრის გაბმის თავიც კი არ მაქვს.
გესმის ჩემი?

გრძელი პროსპექტი ტრიუმფალურ თაღამდე ავიარეთ, შემდეგ თანხმობის მოედანზე დავბრუნდით, რადგან ამ ყველაფერს ნელ-ნელა წარმოთქვამდა, ვეღარ ვიხსენებ, რას, მაგრამ ბევრ სხვა რამესაც ამბობდა კიდევ.

შეჩერდა და უცებ ხელი გაიშვირა პარიზის ქვაფენილზე აღმართული გრანიტის მაღალი ობელისკისკენ, რომლის გრძელი, ეგვიპტური სილუეტი ვარსკვლავებში იკარგებოდა, გამოგზავნილი მონუმენტი, რომლის ერთ გვერდზეც უცნაური ნიშნებით წაეწერათ მისი ქვეყნის ისტორია.
- აი, ყველანი ამ ქვასავით ვართ! - დაიყვირა ჩემმა მეგობარმა და აღარაფერი უთქვამს, ისე დამტოვა.
იქნებ ნასვამი იყო? ან გიჟი? ან სულაც ბრძენი? ახლაც ვერ გამირკვევია. ხანდახან მეჩვენება, რომ მართალი იყო, ხანდახან კი მგონია, რომ შეიშალა.

გი დე მოპასანი

ხეების გამტყავებელი სანადიროდ მიდის

ისევ დავინახე, როგორ არ უყურებდა.

ლამაზი ქალია, ისეთი ლამაზი, ყველა იმას უყურებს, რომ ჩამოივლის ხოლმე. ეს არა.
ღობის პირზე მიირწეოდა ლამაზი ქალის ჩრდილი, ყველაზე ლამაზისა, ვინც კი მინახავს, ეს კი იდგა მიწასჩაჩერებული, ცალ ხელში ცული ეჭირა, ცხენის ფერდზე დაედო მეორე ხელი.
მაგ ცხენს მაინც მოგიკლავ-მეთქი, გავიფიქრე.
შემგრილდა, მკლავებდაკაპიწებული ვიდექი. ტყეს გავხედე, ნისლი ჩამომდგარიყო, ზაფხულის დილის სქელი ნისლი. რძე არ გადმომივიდეს-მეთქი, სახლში შევბრუნდი, თან იმასაც გავაღვიძებ.
წამომჯდარიყო საწოლში, თვალებს იფშვნეტდა. ისე ბეჩავად უჩანდა წვრილ კისერზე შემოდგმული გაჩეჩილი თავი. აღარც მაფერებინებს, სულ ჰაერში მრჩება მოსაფერებლად გაშვერილი ხელი. თუ საკოცნელად გავიწიე, კეფას მომიშვერს, ლეკვივით დაიბერტყავს თავს. უჰ შე მგლის ლეკვო, შე ძაღლის გაჩენილო მგლის ლეკვო.            

მე სულ მწყევლიდა დედაჩემი.
საგზალი უნდა გავუმზადო, ტყეში მიდიან. დღესაც წაიყვანს. ამ ბოლო დროს ყოველდღე დაჰყავს. თითქოს სანადიროდ მიდიოდნენ, უთენია აღვიძებს. თვითონ უხარია, კვიცივით გაეკიდება ხოლმე მამამისს, მე კი მებრალება, ძილი აკლდება. მე სულ ძილი მენატრებოდა, მაგხელა რომ ვიყავი.
ისე წამოაგდებს ხოლმე დილაბინდზე, გეგონება სადმე გარბოდნენ, გეგონება ნადირივით გარბოდნენ ხეები ტყიდან.
ჩავალაგე. პური და ყველი, მოხარშული კარტოფილები. ერთიც პატარა ქილა ერბო. რომ დაიღლებიან, ხელ-პირს ხევის წყალში დაიბანენ, მერე ამოალაგებენ და გაზეთზე გაშლიან საგზალს. დანა თვითონ ექნება, პურზე ერბოს გადაუსვამს და გაუწოდებს. ჩაკბეჩს გულიანად იმ თავისი ნაფოტა კბილებით. სახლში ესე კი არ ჭამს. ჩაკბეჩს, ერბოთი მოეპოხება პირი, ხელის ზურგით გადაიწმენდს ტუჩებს. ჩაიღიმილებს მამამისი, ხელი გაექცევა, ქოჩორი რომ მოუჩეჩოს.
ისე ჰგვანან ერთმანეთს, გეგონება ორივე ჩემი გაჩენილი იყოს. დიდ-პატარა ტყუპებივით არიან. ერთნაირად ეფხორებათ წარბები, ერთნაირი რწევით სიარული იციან. ერთი-ორი გაზაფხულიც და მამასავით აიყრის ტანს, არყის ხესავით აუწვრილდა უკვე ფეხები.
მიდიან.
ასე ვაცილებ ყოველ დილას, ასე ვცხოვრობთ. ადრე მარტო ერთი მიდიოდა, მაღალი, ცხენის კისერზე მკლავგადახვეული. თავზე ხელს დამადებდა ხოლმე სახლიდან გასვლისას.
ახლა აღარ მემშვიდობება.
...
ვინ იცხოვრებდა ამ ტყეში, ჩვენნაირები თუ არა. ან ესეთ სახლში ვინ იცხოვრებდა. ჭერიდანაც მიწა ჩამოდის, კედლებიდანაც მიწა ცვივა. ერთი კაცის დასამარხი მიწა გამომაქვს, ცოცხს რომ გამოვუსვამ დილდილას. ჩამოვჯდები მერე და ტყეს გავხედავ. ღობეს მოადგა უკვე ტყე, თითქოს სადაცაა ეზოს კარს შემოაღებს და ჩემს სახელს დაიძახებს. ხან მგონია, დედაჩემის ხმით დაიძახებს.
სულ მწყევლიდა დედაჩემი. უხელთური ვიყავი, ყველაფერი ხელიდან მცვიოდა. ნეტა რაზე ფიქრობ შე არგასაჩენოო, იტყოდა ხოლმე. ვერ მპატიობდა, არგასაჩენი რომ გამაჩინა. ტიროდა ხოლმე, კაცი რომ არ გვყავდა სახლში. უპატრონოები ვიყავით. რა ჩქარა გეზრდება ფეხებიო, დამყვიროდა, რით გიყიდო კიდევ ახალი ფეხსაცმელიო. ტანიც ისე სწრაფად გამეზარდა. მიმოკლდებოდა კაბები, მებერებოდა მკერდი და კიოდა დედაჩემი, როდის ჩაგაბარებ პატრონს, როდის დავისვენებო.
მერე ჩამაბარა პატრონს. ერთი წყვილი საბან-ლეიბი გადამიკრა თოკით. ცოტაც ჯამ-ჭურჭელი. ტრაქტორით წამოიღეს ბარგი, ამ გზაზე ტრაქტორები დადიან მარტო. ჩვენ ფეხით წამოვედით. გრძელი კაბა მეცვა, ტალახში მოვათრევდი კაბის კალთებს. წვიმიანი გაზაფხული იყო და ფეხქვეშ იზილებოდა სველი თიხა. მეშველა-მეთქი, ვფიქრობდი, ვეღარ მომაწვდენს ხმას, ვეღარ მომწვდება მაგის წყევლა. დავისვენებ, ჩემი პატრონი მეყოლება, აი ეს კაცი.
ხელს წამაშველებდა ხოლმე გზაზე, თავს გვერდზე მივაბრუნებდი. არ მინდოდა დაენახა, როგორ ვწითლდებოდი.
მერეც დიდხანს ვწითლდებოდი, თვეები. მამჩნევდა ხოლმე, ეცინებოდა.
...
არც მე მიყურებს. არც მიყურებს და არც მელაპარაკება. თუ რამე თქვა, ისე ლაპარაკობს, თითქოს ცული ეჭიროს და შეშას ჩეხავდეს. ნაფოტებივით ისვრის სიტყვებს. ლამის ლოგინში ჩაიწვინოს ცული და ხერხი. ეგ არის ჩვენი მარჩენალი. ხის მჭრელების სოფელში ვცხოვრობთ. ხეებს ჭრიან ჩვენი კაცები, ყველაზე დიდ ხეებს არჩევენ ტყეში. მერე მორებად ხერხავენ და ყიდიან. ზოგს ასე, მორებად, ზოგსაც შეშად. ამდენი წელია ვუყურებ, როგორ ჭამს სოფელი ტყეს, როგორ გამოუღუნტა მუცელი. ის კი იზრდება, ღობეებს მოადგა. ხან ვფიქრობ, შემოვარდება და გამოგვყრის სახლებიდან.

პირველად რომ დავინახე ჩვენი სახლი, შემეცოდა რაღაცნაირად, სახლი შემეცოდა. პატარა გორაზე იდგა, მარტოკა. ამობურცული მინდორი ტყის პირას, თავზე შემოდგმული დაბალი სახლი, აქა-იქ ჩამტვრეული კრამიტის სახურავით. მერე გამოვცვალეთ სახურავი, ციყვები დახტოდნენ ზედ და კრამიტს ამტვრევდნენ, წყალი ჩამოდიოდა. სულ ბორცვებზეა შეფენილი მთელი სოფელი. რამე რომ გაგიჭირდეს, ყელზე ძარღვები უნდა დაგებეროს ყვირილით, სახლიდან სახლამდე ხმა რომ მიაწვდინო. მარტო ძაღლების ყეფა ისმის. ყველას ჰყავს ერთი დიდი ძაღლი მაინც. ჩვენი მოკვდა, მგლებმა შეგვიჭამეს შარშან.
ეზო გრძელი ლატნებით გვაქვს შემოღობილი. დიდი ეზოა, პანტისა და ვაშლის ხეები გვიდგას, ძროხების სადგომიც ეტევა და ბოსტანიც. ეგ კი არა, სათიბიც გვრჩება, ერთ დიდ ზვინად ვაგროვებთ ეზოში მოთიბულ ბალახს.
სულ ნისლია. ძაღლების ყეფით შემოღობილი ნისლისბუდე სოფელი, გარეთ კი ტყე.
ჭახჭახებენ ჩხიკვები, ყვავები ხის ტოტებზე ირწევიან. ცივა დილა-საღამოს. განა შორს არის შემოდგომა, ნეკერჩხლებს წითელი შეეპარათ ტყეში.
სიცივისა მეშინია. ისე მეშინია სიცივის და რა გამათბობს ზამთრის ღამეებში. ხელ-ფეხი სულ დაყინული მაქვს. ადრე საბნის ქვეშ შევუძვრებოდი ხოლმე, შეხტებოდა, რა გყინავს, ქალოო. ცხელ წვივებზე დავაწყობდი ტერფებს, ხელებს იღლიებში შევუცურებდი. ტკბილად მაძინებდა იმის კანში გამჯდარი ნახერხის სუნი.
წლებია ვეღარ ვთბები ზამთარში. მატყლს ვამატებ საბანში შემოდგომიდან შემოდგომამდე და მაინც ვერ ვთბები.

    ვფიქრობდი ხოლმე, მარტოხელა ქალები ალბათ ყველა ერთმანეთს ჰგავს-მეთქი. ეს არა. შარშან მოვიდა და დასახლდა. დიდხანს იყო უპატრონოდ ის ფიცრული ქოხი, მიწის იატაკით, ჩაქცეული სახურავით. იქ ცხოვრება როგორ შეიძლება. თვითონ რას გააკეთებს იმ წვრილი ხელებით და არც არავინ ეხმარება. მგონი მაგის სილამაზისა ეშინიათ, ქალებსაც და კაცებსაც. ხალხში რომ გამოვა, სადმე განაპირას ჩამოჯდება და ზის ღიმილშეყინული. კალთაზე ხელებჩამოწყობილი.
თვითონ არაფერი გააჩნია, ხან ვის მიეშველება და ხან ვის ძროხების წველაში, კარტოფილის დათესვა-ამოღებაში. აძლევენ მერე ყველს, ერბოს, კარტოფილს, ამით გააქვს თავი. ზოგჯერ ხბოებს მიაბარებენ ხოლმე, გარეკავს საძოვრად, დაჯდება ბალახზე და იყურება სადღაც. საქსოვი დააქვს, მაგრამ რაც ვხედავ, ის ერთი წინდა ვერ დაუმთავრებია. დაჯდება, ერთ თვალს ამოიყვანს და ისევ გაირინდება. გულს ვერ ვუდებო, მითხრა ერთხელ. მე არაფერი მიკითხავს, ცხენის გადასაბმელად მივდიოდი ტყისპირა სათიბში. იჯდა ესე, ხელში ნახევრად ამოქსოვილი წინდა ჩაყუჩებოდა, ამომხედა და მითხრა, გულს ვერ ვუდებო.
ყველი და ერბო დაგვაქვს გასაყიდად. ხან ხაჭო და კარაქიც. შევგროვდებით მთელი სოფლის ქალები, ავკიდებთ ცხენებს და მივდივართ ბაზარში. შვიდი კილომეტრი იქით, შვიდი - აქეთ. ჩვენ-ჩვენი ადგილები გვაქვს, ჩავმწკრივდებით ხალხისა და ბუზების ზუზუნში გაოფლილები, და ვყიდით, თუ რამე გამოვიმეტეთ.
მოვდივართ მერე უკან, ყველისა და ჩამლღვარი კარაქის სუნში აზელილები.
გზას გამოჰყურებს ჩემი შვილი. ის არა.
დეკის ყვავილით ავსებდა ხურჯინს. სანადიროდ დადიოდა ზოგჯერ მთებში. შავ-შავ როჭოებს ხოცავდა. მერე დეკას დაკრეფდა და მოჰქონდა, ჩემ წინ წამოაპირქვავებდა გატენილ ხურჯინს. ყვავილები მომიტანა-მეთქი, მეცინებოდა. გავფენდი დეკას სადმე გრილში, ისე უნდა გაშრეს, მზე არ მოახვედრო. დაასხამ ადუღებულ წყალს, ყვითელ ფერს გამოიღებს. კარგია დეკის ცხელი ნაყენი, ხმელ ასკილსაც თუ ჩაყრი. ზამთარს გადაგატანინებს.
აღარ მოაქვს დეკის ყვავილი. პიტნა მიდგას ბოსტანში, პიტნის ჩაისაც დალევ, როცა გცივა.
არ ვიცი, როდის ვიფიქრე პირველად. უკვე ისეთი ცივი იყო, როგორ შევამჩნევდი. ჩემთან ისედაც აღარ წვებოდა, მაგაზე მაინც მივმხვდარიყავი, ქალი ჰყავს-მეთქი. თან სულ ტყეშია, რას გავიგებ. რაც მამა-შვილი ერთად დადიან, მგონი იმის მერე ვიფიქრე. მარტოს უშვებს იქიდან, ტყისპირამდე მოაცილებს, მოჩანჩალდება ესე, მარტოკა, გვიან მოვა მამაო. ძალიანაც არ აგვიანებს, დიდხანს იმასთანაც ვერ ჩერდება ალბათ. იქნებ იმასაც არ ელაპარაკება.
მეც არ ვყოფილვარ ულამაზო. ხან კაცის ტანსაცმლის ჩაცმა მიყვარდა. იდაყვებზე გამოეხეოდა ჯემპრი, ამოვკემსავდი და მე ვიცვამდი. ფართოდ კი მქონდა, ჩამომეკიდებოდა მხრებზე, მაგრამ ისიც მიხდებოდა. ზოგჯერ ჩავიხედავ სარკეში და მიკვირს. იქნება დარდი მალამაზებს. იქნებ ზოგი დარდი ალამაზებს კიდეც. საქმე მაბერებს და დარდი მალამაზებს.
დედაშენს უთხარიო, ეტყვის ის. მამაშენს უთხარიო, ვეუბნები მე.
ეს რომ არ გაგვეჩინა, რა გვეშველებოდა. ჩემზე რომ გაჯავრდება, იმას დაჰყვირის.
მეც.
დგას ასე, შუაში, ენას უკიდებს ისედაც, სულ დაბერილი აქვს თვალები, სულ ცრემლში ამოვლებული. ვუყურებ და ველოდები, როდის გაწყდება ეს შვილის ენით გაკვანძული ძაფი.
ზოგჯერ ისე მინდა, დავჯდე და მოვყვე ჩემი ცხოვრებისა. ტყეში თუ წავალ, ხეებს თუ შევბღავლებ. აბა ვერავის დაუჯდები, ვერავის მოუყვები. ვის სცალია. თუ შევიყრებით ხოლმე ეს საქმეში ჩაწყვეტილი ქალები, ოღონდ ვიცინოთ, სატირალს არავინ ამოუშვებს ყელიდან.
გრძელი ენა გაქვსო, დედაჩემი მეუბნებოდა ხოლმე. არადა წელში ერთხელ თუ შევუბრუნებდი სიტყვას. რაც გავთხოვდი, სულ რამდენჯერმე მოვიდა ჩვენთან, სანამ მოკვდებოდა. ბოლოს რომ იყო, მთელი დღეები მარტო ვარ-მეთქი, დავიჩივლე. აბა შენ ხომ არ ჩამოგიჯდება, შენ როგორ გიყურებს მთელი დღეებიო.
ხელები მქონდა დაღუდუდებული ცივ წყალში რეცხვისგან. ბევრი სარეცხი მიგროვდებოდა, იმდენ წყალს ვერ ვათბობდი. სანამ პატარა იყო ეს ჩემი ლეკვი, ხო მიჭირდა და მერეც, გვიანობამდე იფსამდა. დიდ ტაშტში მქონდა ჩაყრილი რამდენიმე დღის სარეცხი, ისე მტკიოდა ხელები, წყალში ვეღარ ვყოფდი. წამომიპირქვავა ის ტაშტი დედაჩემმა, ქმარ-შვილს როგორ მოუარო, ეგეც არ იცი, ადგება და გაგექცევა ეგ კაციო.

გვიან მოვა მამაო, მითხრა.
როგორ ძალიან უკიდებს ენას. ნეტა სკოლა მაინც უშველიდეს. დაეწყება მალე სწავლა. მაგრამ ზოგჯერ არც ვუშვებ, მეზობელ სოფელშია სკოლა, მეშინია, გზაზეც დადიან მგლები. ქვეყნის ბოლოს ვცხოვრობთ, ხან მგონია, აღარაფერია ამ სოფლის იქით.
სიმინდის ფაფა ამოვუღე ჯამზე, წინ დავუდგი. ჭამე-მეთქი, მოვალ მე.
ბინდი იდგა უკვე ტყეში.
მალე დავინახე. იდგნენ წიფლის ქვეშ, ერთმანეთს აყუდებულები. ჩახვეულები. ისე ჩახვეულები.
წავიდნენ მერე. ავედევნე. სანამ ველზე გავიდოდნენ, დამინახეს. დამინახეს და მოსწყდნენ ერთმანეთს, გადაეშვნენ ტყეში. დიდხანს მესმოდა ფიჩხის მტვრევის ხმა იმათ ფეხქვეშ, ისე გარბოდნენ.
ძლივს მოვათრიე ფეხები შინამდე.
თოფი ავიღე და კართან დავჯექი. ხომ დაბრუნდებოდა. ვიჯექი და ვუსმენდი, როგორ ფრუტუნებდა ღობეზე გამობმული ცხენი.
მივედი და შუბლზე მივაბჯინე თოფი. თავი გააქნია და დაიფრუტუნა. მერე ყელზე მომადო ცხვირი, შემომასუნთქა.
ცხენი პანტის ხის ქვეშ გადავაბი და დავწექი. არ გამიგია, სახლში როდის დაბრუნდა, ჩამეძინა.
თივა ვხვეტეთ მეორე დღეს. გვიან დაიწყო წელს თიბვა, ტყეში სიარულს გადაჰყვა. მეზობლები დაიხმარა მერე და ბევრი დაგვიგროვდა ერთიანად მოთიბული, ვერ ავუდივართ. ესეც კი ეხმარება მამას, ის რომ ზვინს შემოადგება, თივას აწოდებს ქვევიდან. უნდა მოვასწროთ, სანამ ამინდები აირევა. ქვეშ-ქვეშ გამომხედავდა, ბულულს რომ მივუმარჯვებდი. ძაღლი რომ რძეს ამოგიცქლეფს ცეცხლზე შემოსადგმელად გამზადებული ქვაბიდან, ბალანზე რომ რძის წვეთები შეუხმება, ისე ემჩნეოდა გუშინდელი ამბავი.
ვეღარ გავძელი. მალე მოვალ-მეთქი.
ფიწალი არ დამიგდია, წავიყოლე.
სახლს რომ მივადექი, ეზოში ჩამუხლულიყო, რაღაცას თხრიდა. კი მოუწყვია პატარა ბოსტანი.
დამინახა და იქვე ჩაჯდა. ისედაც უფერულია და სულ წაუვიდა ფერი.
ხელში ფიწალი მეჭირა და დავყურებდი ზემოდან.
მერე ვთქვი:
თივის ხვეტაში დაგვეხმარე. ყველს მოგცემ.
კარგიო, თავი დამიქნია. იჯდა და ხელებს ღრმად თხრიდა მიწაში. კანკალებდა მიწა.

არ მეგონა, მართლა თუ მოვიდოდა. თმა თეთრი თავსაფრით გაეკრა, თეთრი პერანგი ეცვა და თეთრზე წვრილი ყვავილებით მოჩითული კაბა.
ვინ დადის თეთრებში გამოწყობილი თივის სახვეტად.
უკვე ოთხნი ვიყავით. ცხელოდა, ტკაცუნობდა ჰაერი. ბევრი ვიმუშავეთ. როგორ დაგვეხმარე-მეთქი, ვუთხარი. იქნება სხვა საქმეებშიც წამაშველო ხელი, გამიმრავლდა საწველი ძროხები, ხილსაც ჩამოკრეფა უნდა, მიწის მოსავალსაც მიხედვა.

ყოჩაღია, მართლა კი დამეხმარა ყველაფერში. თივაც მოვზიდეთ ამასობაში, სახლის საქმეც გამიადვილდა.
ძალიან ქარი ამოვარდა იმ დღეს, წვიმა და სეტყვა წამოაყოლა. სიმინდ-ლობიოს ვაბინავებდით და გვიანობამდე შემორჩა, ვეღარ მიდიოდა. დარჩი-მეთქი, იმ ოთახში გაგიშლი ლოგინს, ყველ-ერბოს რომ ვინახავ. ცოტა უბერავს, ფარღალალაა, მაგრამ მატყლის საბანს დაგაფარებ, თბილად იქნები. დარჩა.
ისე წიოდა იმ ღამეს ქარი. მთელი ღამე დავდიოდი და ფანჯრებს ხელით ვიჭერდი, გაჩუმებულიყვნენ.
მეორე დღეს სახურავახდილი დახვდა ის თავისი მიწური ქოხი. იყავი-მეთქი ჩვენთან, სანამ რამეს მოახერხებ.
კაცს ხმა არ ამოუღია. გახედა ამან, მაგრამ ხმა არ ამოუღია.
მერე წავიდა და დიდი ნაჭრის ჩანთით მოიტანა თავისი ტანსაცმელი. პეპლები ეხატა ჩანთას.
იქნებ ყველანი გავგიჟდით და ვერ გავიგეთ.
...
რომ შემოთენდება, უკვე ვიღვიძებთ. სულ ერთდროულად ვიღვიძებდით, ერთად ვდგებოდით, ცხელ რძეს ვსვამდით. ტუჩებზე რბილად რჩება რძე, ამომკოცნიდა ხოლმე. შემაჩვია დილას რძის სმას. ხან ახალმოწველილსაც მოიყუდებდა, აუდუღებელს.
ისევ ერთად კი ვიღვიძებთ, მაგრამ ჩუმად ვწევართ. არ ვინძრევით. კედლის იქით იმის სუნთქვა ისმის, მძიმედ სუნთქავს. ქალი ასე რომ სუნთქავს, რაღაც უნდა უჭირდეს. მგონი არ უნდა ჰქონდეს ჯანმრთელი ფილტვები. იქნებ ამიტომ არის ესეთი გადაფითრებული. ცისფერი ძარღვები ეტყობა საფეთქლებზე, ყელზე.
არ ვიცი როგორ უძლებენ. როგორ უძლებენ, ეს საღამოები მაინც, ყველა ერთად რომ ვსხდებით, საჭმელს ერთად ვჭამთ. ჭურჭლის ალაგებაშიც დამეხმარება და გავა მერე, მეძინებაო.
ეს ზის, ცულს ლესავს დილისთვის. კიდევ ბევრია მოსანადირებელი რცხილა და წიფელი. იქნება მუხასაც გადაეყაროს. არყსაც ჩამოატყავებს გზად, ცეცხლის დასანთებად გვინდა არყის ხის ქერქი, ზამთარია წინ.
...
მე კი მარტო აღარა ვარ.
კაცებს ტყეში გავისტუმრებთ და ჩვენ ვრჩებით. ორნი. ისე ველაპარაკები, თითქოს ერთიანად ამოვუშვი, რაც ეს წლები ჩუმად ვიყავი. დავიწყე და ვეღარ ვამთავრებ. ხან მგონია ერთი სული აქვს, ყურებზე ხელები აიფაროს, ჩემი ხმა აღარ გაიგონოს ოღონდაც. რაღა გამაჩუმებს. თავისთვის რომ მიჯდება, ან სადმე წავა, მაშინაც ვერ ვჩუმდები. დავდივარ და მარტო ვლაპარაკობ, ვუყვები.
შვილი რომ გყავს, ხან გავიწყდება სხვა დარდი. შევჩივლე, რა ვუყო-მეთქი, ტყის კაცი და მეძროხე მეზრდება ესეც. ლაპარაკი გვიან დაიწყო, მერე კითხვა ძლივს ისწავლა, უჭირს ეხლაც, წასაკითხიც არაფერი გვაქვს სახლში. ტყის მჭრელი გამოვა ალბათ. გამხდარია, მაგრამ ღონიერი.
ვაშლს ვკრეფდით. კალთაში იგროვებდა. უცებ გაუშვა ხელი კალთას. მე კი აღარ გამიჩნდება შვილიო, თქვა.
...
სვამენ კაცები, ხშირად სვამენ. ეგ არის მაგათი დასვენება. მოვლენ ტყიდან, დაყრიან ოფლიან ტანსაცმელს და შეგროვდებიან რომელიმესთან. ქალები არა, ქალები არ დავდივართ. დასხდებიან, სვამენ პანტისა და მაჟალო ვაშლის არაყს. ზოგს ჭანჭურიც უდგას, კარგი არაყი გამოდის.
ჩვენი კაციც სვამს.
წავა ხოლმე და ხან ვერც ვიგებ, როდის ბრუნდება, სიმთვრალეც ჩუმი იცის. რაც არ უნდა მთვრალი იყოს, ფეხი არ აერევა.
ნეტა რას ლაპარაკობენ ჩვენზე. ნეტა თუ ეკითხებიან, ვინმესთან რომ მიდის, სახლში როგორ ხართო.
შენი ქალები როგორ გყვანანო, თუ ეკითხებიან.
...
ჩემი კაბა ჩავაცვი.
მე ვიწროდ მადგას თეძოებზე, დამიპატარავდა. ისე მოუხდა, ვიდექი და თვალს ვერ ვწყვეტდი. მაინც როგორა ხარ ესეთი ლამაზი-მეთქი. გაეცინა. მიცინის ხოლმე, მომეჩვია.
მერე არ ვიცი, რა დამემართა.
გოგრას ვთესავ ბოსლის ბოლოზე. იქით ვყრით ნაკელს და მსხვილ-მსხვილი, მსუქანი გოგრა იზრდება. იქ იყო, ჩაყუდებულიყო გოგრებში, ზოგს ისევ მაგარი ჰქონდა ღერო და ცულით აჭრიდა.
არ ვიცი, რა დამემართა: ხელი ჩავკიდე და წინ დავუყენე. ნახე-მეთქი, როგორ უხდება ჩემი კაბა.
ჯერ ერთ გოგრას დაჰკრა ცული, მერე ფეხებით გადაუარა ყვითლად გადახსნილს. ღრიალებდა და მთელი ძალით იქნევდა ცულს, სულ ერთიანად გადაჩეხა გოგრები. გამოიქცა სახლისკენ, ცულს ურტყამდა კედლებს, ზანზარებდა სახლი.
უკან დავდევდი და ვყვიროდი, ხომ ამოგადგმევინე-მეთქი ენა. ხომ გაგაგონე.
ზურგჩანთაში ჩატენა ტანსაცმელი. ზოგიც ხურჯინში. არ ვჩუმდებოდი. ტყეში წადი მეთქი, ტყეში. ტყეში უნდა იცხოვროს ნადირმა.
იქით ეს დასდევდა ბღავილით, მამა მამაო. ერთი კი მიიკრა გულზე და ცხენსაც მოახტა.
გადაეშვა თავქვე.
გავეკიდე. დიდხანს მივდევდი გაჭენებულ ცხენს. ისე მივდევდი, სახეში მეყრებოდა ცხენის ფლოქვებიდან ამოყრილი მიწა.
აბა რაღა დააბრუნებდა.
...
მუხლებჩაწყვეტილი მოვდიოდი სახლისკენ, აღარ თავდებოდა გზა. ბინდდებოდა.
მართლა ლეკვივით ჩამჯდარიყო ეზოს ბოლოში, მართლა ლეკვივით წკმუტუნებდა ხელებში თავჩარგული, ბეჩავად ამოჩროდა წვრილი კისერი მამისეული ჯემპრიდან.
გამოვცდი. ნეტა ის სადღაა-მეთქი.
ის გარეთ იდგა, ქარში, ესეთი თხელი კაბით. ბარგი ჩაელაგებინა.
მოვკიდე ხელი იმ პეპლებიან ჩანთას და სახლში შემოვიტანე.
შემოდი-მეთქი, გავძახე. ქარია, ცივა. მე საჭმელს გავამზადებ, ბალღსაც მოგვიშივდებოდა. აშიებს ტირილი.
ცეცხლთან დაჯდა. კაბა ჩამოისწორა მუხლებზე.
ცუდად ენთო ცეცხლი, სიჩუმეში შიშინებდა ნედლი წიფელი.
იჯდა, კანკალებდა ერთიანად. შალი გამოვიტანე და მხრებზე მოვახვიე.
მუცელზე მომადო თავი.
ჩუ-მეთქი, ჩუ.
გავთბებით როგორმე. შეშა ბევრი გვაქვს, გაზაფხულამდე გვეყოფა. თუ არა და ტყეც აქვეა, ყურისძირში.

ლია ლიქოკელი